Berlinski zid je "pao" pre 25 godina, ali nije tada srušen! Evo kad je!
Iako se 9. novembar 1989. godine smatra datumom kada je pao Berlinski zid, to nije zaista datum kada je srušena ova barijera koja je nosila i naziv "Gvozdena zavesa". Naime, zid je tada samo simbolično pao, a zvanično rušenje je počelo 13. juna 1990. godine! Između ta dva datuma, pogranična kontrola je i dalje postojala, mada nije bila tako striktna kao ranije.
Granična kontrola je u potpunosti okončana tek 1. jula 1990. godine, a Nemačka je ponovo objedinjena u jednu državu 3. oktobra 1990. godine.
Izgradnja Berlinskog zida, "Gvozdene zavese", počela je 13. avgusta 1961. godine kao način da se razdvoje tri zone u gradu koji je bio glavni administrativni centar Nemačke. Trebalo je razdvojiti zone koje su kontrolisale Francuska, Velika Britanija i SAD od one koja je bila pod upravom SSSR-a.
Po završetku Drugog svetskog rata 1945. godine, cela Nemačka je podeljena na četiri okupacione zone, a svaku je zauzela jedna od velikih sila saveznica koje su pobedile naciste.
Zone koje su kontrolisale Francuska, Britanija i SAD prerasle su u Zapadnu Nemačku, odnosno Saveznu Republiku Nemačku. Četvrta, pod kontrolom Sovjeta, prozvana je Istočna Nemačka, a zvaničan naziv je glasio Demokratska Republika Nemačka.
Podeljeni Berlin
Glavni grad Berlin, iako smešten duboko u Istočnoj Nemačkoj, zoni pod kontrolom SSSR-a, takođe je podeljen na četiri dela. Tri zapadne sile preuzele su kontrolu nad Zapadnim Berlinom, a pod Sovjetima je ostao istočni deo grada.
Kako je do svega toga došlo.
Godine 1948. zapadni saveznici su predlagali ujedinjenje nemačke teritorije, uspostavljanje civilnih vlasti i sprovođenje demokratskih izbora. Njihovim predlozima usprotivili su se Sovjeti i u junu iste godine blokirali su ceste prema okupacionima zonama pod kontrolom zapadnih saveznika i prema zapadnom delu Berlina.
Sovjeti su 7. oktobra 1949. godine proklamovali DR Nemačku, poznatiju kao Istočna Nemačka. Tri zone pod kontrolom Francuza, Britanaca i Amerikanaca objedinile su se u SR Nemačku, odnosno Zapadnu Nemačku. Time je već započeo hladni rat, koji je svoj simbol dobio u Berlinskom zidu podignutom 12 godina kasnije.
Nešto pre razdvajanja dve Nemačke, 4 aprila 1949. godine, zapadne sile su se udružile u Severnoatlantski savez – NATO pakt. SSSR je 1955. godine, kao odgovor na to, formirao Varšavski pakt čija je članica postala i Istočna Nemačka.
Zapadna Nemačka je pod upravom zapadnih saveznika u narednih 30 godina postala "ekonomsko čudo". Istočna Nemačka je postala socijalistička država sa planiranom ekonomijom. Iako je i ona sa svoje strane postala najnaprednija i najrazvijenija država Istočnog bloka, ljudi su bili nezadovoljni, kako ekonomskom situacijom, tako i nedostatkom sloboda, pa su tražili spas u zapadnom delu zemlje.
Vazdušni koridor
Kako bi sprečili odliv stanovništva, a posebno stručne radne snage, Sovjeti su 1952. godine zatvorili granicu prema Zapadnoj Nemačkoj. Prve demonstracije nezadovoljnih Nemaca izbile su 17. juna 1953. godine, ali su ugušene u krvi. Na ulice su izašli sovjetski tenkovi i tom prilikom ubijeno je najmanje 125 demonstranata.
Istočni Nemci su nastavili da se dovijaju, pa su za bekstvo počeli da koriste Zapadni Berlin, koji je bio pod kontrolom SAD, Francuza i Britanaca, a odatle su prelazili u zapadni deo zemlje zahvaljujući "vazdušnom mostu".
U periodu od podele Nemačke 1949. godine, do završetka izgradnje zida 1962. godine, u Zapadnu Nemačku prebeglo je 2,5 miliona istočnih Nemaca. Od završetka izgradnje "Gvozdene zavese" do njenog rušenja, uspelo je da pobegne svega 5.000 ljudi.
U pokušaju da preskoče zid i dospeju u zapadni deo, za ceo taj period ubijeno je 136 ljudi. Begunci su tretirani kao izdajnici, a stražari su imali striktnu naredbu da pucaju u svakog ko pokuša da preskoči zid. Iako nisu imali naredbi da ih ubiju, mnogi takvi slučajevi su završeni tragično.
Pobeći nije bilo lako, jer zapravo nije bio izgrađen jedan zid, već dva, visoka 3-4 metra i udaljena jedna od drugog 10 do 30 metara. Jedan zid teško bi zadržao begunce, trebalo je preskočiti dvostruku prepreku. Sam zid je bio dugačak 155 kilometara, a dužina čitavog sistema koji je delio dva dela grada Berlina bila je 44 kilometra.
Smatra se da je Berlinski zid bio sa propagandne strane katastrofa za Sovjetski Savez i Istočnu Nemačku, jer je obeležavao komunistički režim kao tiranski.
Zapadnoberlinci pisali grafite i bacali smeće preko zida
Ono što je zanimljivo jeste da je zapadna strana zida bila sva prekrivena grafitima, dok je istočna bila čista. Stanovnici Zapadnog Berlina su koristili ovaj zid kako bi bacali smeće. Šta god im je bilo nepotrebno, oni bi to samo prebacili preko zida.
Punkt "Čarli"
Na više mesta dužinom zida, bile su postavljeni punktovi gde je bio moguć legalan prelazak iz jednog dela u drugi deo grada. Najpoznatiji je bio punkt "Čarli" koji je razdvajao američku od sovjetske zone. Stražarska kućica punkta "Čarli" uklonjena je oktobra 1990. i sada se nalazi u berlinskom muzeju. Ostaci ovog stražarskog mesta demolirani su 2000. godine.
Pročitajte i:
⇒ PRE 25 GODINA: On je naredio da se ruši Berlinski zid, a potom zaplakao
⇒ Polovina Nemaca ne zna kada je podignut Berlinski zid