Franše d Epere: Francuski general, srpski vojvoda
„To su seljaci skoro svi, to su Srbi, tvrdi na muci, trezveni, skromni, to su ljudi slobodni, nesalomivi, gordi na sebe i gospodari svojih njiva. Ali došao je rat. I eto kako su se za slobodu zemlje ti seljaci bez napora pretvorili u vojnike najhrabrije, najistrajnije, najbolje od svih.“ pričao je svojevremeno ovaj general.
Poreklom Francuz, Luj Franše d Epere bio je omiljen među Srbima. Predvodio je savezničku vojsku u Prvom svetskom ratu i pod njegovom komandom izvršen je proboj Solunskog fronta, proganjanje nemačko-austrijsko-bugarske vojske i oslobođenje Srbije. Visoko je cenio srpsku vojsku i redovno isticao njene zasluge u konačnoj pobedi saveznika u Velikom ratu. Dobio je titulu Vojvode srpske. U Beogradu mu je podignut spomenik.
Početak proboja Solunskog fronta
Od 1. Januara do 13. Septembra 1918. godine bio je zastoj na Solunskom frontu. Ovo vreme je upotrebljeno na pojačanje fronta i pripremu odlučne ofanzive. U ovom cilju vrhovni komadant savezničkih snaga na Solunskom frontu general Franše d Epere, sazvao je 3. jula konferenciju kojoj je prisustvovao Načelnik štaba srpske vrhovne komande vojvoda Živojin Mišić. Počinju pripreme za odlučnu ofanzivu na celom frontu. Plan je bio da se napadom srpskih armija u planinskom predelu između Sušice i Lešice izvrši proboj neprijateljskog fronta na širini od 30 kilometara. U zoru 15. Septembra 1918. General Franše d Epere naređuje da se krene u akciju proboja u kojoj je srpska vojska odigrala glavnu ulogu i koja se ubraja među najuspešnije operacije Prvog svetskog rata. U 5.30 časova, posle snažne artiljerijske pripreme kreće se u napad!
Ovako je govorio d Epere o srpskoj vojsci "Ta ogromna želja, vodila je vojnike iz pobede u pobedu...srpsku pešadiju i francuska komora na konjima jedva je stizala”.
Zato i ne čudi što je Skoplje oslobođeno već 25 septembra, posle čega je srpska vojska krenula ka bugarskoj granici. Samo četiri dana kasnije u štabu Franša d Eperea, Bugarska je potpisala kapitulaciju, a 30. septembra obustavljena su sva neprijateljtva.
"Operacije se moraju usporavati jer nema komunikacije radi dobacivanja hrane francuskim trupama koje napreduju, samo srpskim trupama nisu potrebne komunikacije, oni idu kao oluja - napred." rekao je d Epere.
(kraj) K.B