KRVAVI USKRS: Savezničko bombardovanje Beograda 1944. (VIDEO)

April je u prvoj polovini četrdesetih godina bio posebno crn mesec za Srbe i Kraljevinu Jugoslaviju. U četvrtom mesecu 1941. spremljena je brzometna nacistička akcija, pod imenom Direktiva 25, koja je 6. aprila pretočena u monstruozno bombardovanje nemačkih aviona. Cilj napadača bio je da slome moral odbrani zemlje, ali i da zatru kulturni identitet naroda, zbog čega je pod bombama nestalo desetine hiljada knjiga Narodne bibilioteke, među kojima i sada već nepostojeće stvaralaštvo srednjovekovne Srbije.

Svega četiri dana kasnije, isto 1941. nastala je Nezavisna Država Hrvatska, satelitska kreatura koja je težnje Hrvata za samostalnom državom izvitoperila u težnju ustaša da iskorene pravoslavni srpski narod. Od tog dana, pa sve do 1945, od hladnog i vatrenog oružja crnouniformisanih neljudi stradale su stotine hiljada pripadnika jednog naroda samo zato što su bili to što su bili.

Treće veliko stradanje koje je zadesilo Srbe tokom Drugog svetskog rata, a da je bilo u aprilu, jeste savezničko bombardovanje Beograda, 16. i 17. aprila 1944. godine - na prvi i drugi dan Uskrsa. Ono je bilo samo deo od ukupno 11 vazdušnih navala američkih aviona koji su izbacili desetine hiljada bombi na glavno nacističko uporište na Balkanu.

Bombardovanje je bilo posledica konačnog sloma nemačkog vazduhoplovstva Luftvafea, koje više nije moglo da se odupire saveznicima: SAD, SSSR i Velikoj Britaniji. Nezaštićeno nebo teritorija koje su kontrolisale sile Osovine omogućilo je saveznicima da iz vazduha pripremaju teren za kopneni obračun, putem rušenja komunikacija, utvrda i izvora logistike.

Pored ovih strateških ciljeva, jedan od glavnih taktičkih ciljeva jeste bio grad Ploešti u Rumuniji. Njegova okolina bogata je izvorima nafte koji su i danas upotrebljivi. Ta je nafta bila zlata vredna za tenkove, artiljeriju i ostala vozila Hitlerove Nemačke. 

Pored naftonosnih delova Rumunije, savezničke letelice gađale su i Sofiju (komunikacija sa Turskom), Budimpeštu (raskršće Srednje Evrope) i Beograd, tj. Srbiju (Moravsko-vardarska dolina kao glavna saobraćajnica Balkana).

Antikomunistički prezir danas preslikao se i na ovaj tužni događaj. Optužbe glase da je "krivac" za smrt civila kriv Narodno-oslobodilački pokret, tj. da su Koča Popović i Josip Broz Tito tražili od saveznika da nanesu što veću štetu Srbima. Istina je, ipak, malo drugačija, manje crna ili bela. 

Naime, primarni cilj tih napada bio je pominjani Ploešti, ali zbog loših vremenskih uslova avioni nisu mogli da "isporuče" tovar. Kako je letelicama bilo gotovo neizvodljivo da slete na nosače aviona i aerodrome sa bombama, tako su bombe bačene na sekundarnu metu - Beograd.

Vazduhoplovi sa smrtnonosnim otpadom još jednom su uhvatili civile nespremnim, kao tri godine ranije. I ovoga puta bombe nisu isključivo pogađale ciljeve od vojnog značaja, već i civilne objekte.

Koliko je onovremena avijacija mogla da bude precizna, jedno je pitanje, međutim, većina srušenih zgrada bile su nevojnog tipa, što je budilo sumnju u kasnijem vremenu, kao i bes prema SAD, koji se preslikao zbog animoziteta iz devedesetih godina XX veka.

Bombe su pogodile železnički most i onesposobile ga sve do 6. maja. Pogođena je železnička stanica i tada je stradalo oko 250 nemačkih vojnika, a još 140 u skladištu na Banovom brdu. 

Uništene su fabrike Rogožarski, Ikarus, Zmaj i Danubijus u Zemunu, rafinerija na Čukarici, kao i aerodrom. Pored ovih objekata pogođeni su i njima susedne civilne zgrade.

Bomba je na Bajlonijevoj pijaci ubila 200 ljudi. Druga eksplozivna naprava pala je u porodilište (danas studentska poliklinika u Krunskoj ulici). Slično su prošle stotine zgrada i hiljade ljudi.

Broj civilnih žrtava bio je veliki, veći nego 1941. godine. Kao i sa celokupnim Drugim svetskim ratom, tako ni u vezi sa ovim događajem datoteke nisu načisto sa tačnim brojem poginulih. Nemci su izračunali da je bilo oko 1.600 mrtvih (1.160 Beograđana, ostali vojnici) i oko 5.000 povređenih. 

Kraljevska vlada u Londonu je procenila da je poginulo 3.000 Beograđana i 1.200 Zemunaca (Beograd, Zemun i Pančevo su činili jednu administrativnu jedinicu pred rat). Evidencija sa groblja u Beogradu i Zemunu tvrdi da je sahranjeno 822 ljudi (668 u prestonici i 154 u Zemunu).

Za kraj - jedna kontroverza i jedna zabluda.

Iako se danas smatra da su američki piloti i utovarivači projektila na bombama napisali "Srećan Uskrs", tako nešto zaista nije posvedočeno nijednim dokazom. Amerikanci su na bombama "čestitali" Vaskrs Nemcima, ali je taj praznik za njih 1944. slavljen sedam dana pre napada na Beograd, 9. aprila.

A mada mnogi smatraju da se nemačko bombardovanje 06. aprila 1941. godine dogodilo na Uskrs, to ne odgovara činjenicama, jer je Uskrs te godine padao tek 20. aprila. Do zablude i pometnje u kolektivnom sećanju je zasigurno došlo zato što je zapravo savezničko bombardovanje bilo na Uskrs, 16. aprila 1944., a sličnost u datumima je velika - 06. april i 16. april, i u oba slučaja bila je nedelja. Kad tome dodamo da je lakše za sve zlo optužiti neprijatelja, nego saveznike, lako dolazi do zamene teza.