Nelson Mendela: Simbol u životu, legenda u smrti

U mladosti je studirao pravo. Bio je aktivan u političkom pokretu za ostvarenje prava crne većine u Južnoj Africi. Bio je jedan od osnivača vojnog krila Afričkog nacionalnog kongresa koje je organizovalo sabotaže i zbog ove aktivnosti, bio optužen za terorizam, zbog čega je proveo 27 godina u zatvoru (1963-1990).

Posle oslobađanja iz zatvora reaktivirao se u politici. Bio je cenjen zbog svog nerevanšističkog stava prema belcima i zbog napora koje je uložio da ujedini Južnoafrikance, koji su vekovima živeli rasno i plemenski podeljeni.

Jedna od prekretnica u Mendelinom životu koja će zauvek promeniti tok istorije i izgraditi ga kao borca za ljudska prava je dolazak Nacionalne Partije (The Afrikaner Nationalist Party) na vlast u Južnoafričkoj republici 1948. godine.

Ona je ubrzo uspostavila politiku poznatu kao „Aparthejd“ ( potiče od  reči „odvojenost“).  Ovaj sistem legalnog rasnog raslojavanja i segregacije je uspostavio vladavinu bele manjine, koju je činilo oko 13 posto stanovništva, nad tamnoputom većinom.

Da bi održala aparthejd, Nacionalna partija je opozicione grupe stavila van zakona, a politički disidenti zatvarani su bez suđenja i mučeni, dok su mirne demonstracije često završavane nasiljem. U znak protesta, Afrički Nacionalni Kongres (The African National Congress - ANC) je pokrenuo kampanju građanske neposlušnosti na čelu sa Mendelom.

Nekoliko godina posle izlaska iz zatvora 1990. godine, bio je kandidat na prvim demokratskim izborima održanim u aprilu 1994. godine. Tada je ušao u istoriju kao prvi crni predsednik Južne Afrike. Ovo je bila pobeda za sve obojene stanovnike ove zemlje, jer je prvi put dozvoljeno glasanje svim punoletnim Južnoafrikanacima svih rasa na izborima.

Sve njegove želje i ideali se mogu sumirati u jednoj od najcitiranijih izjava ovog velikana koja inspiriše sve one koji se bore za ljudska prava i postojanje jednakosti u svetu punom različitosti. Dok se branio od optužbi na  suđenju 20. aprila 1964. godine kada je rekao: „Tokom svog života ja sam posvetio sebe borbi za prava afričkog naroda. Borio sam se protiv bele dominacije i protiv crne dominacije. Negovao sam ideal demokratskog i slobodnog društva u kojem svi ljudi žive zajedno u harmoniji i sa jednakim šansama. To je ideal za koji sam živio i koji ću, nadam se, ostvariti. Ali ako je potrebno to je ideal za koji sam spreman umrijeti.“

On je imao san. San o mirnoj i prosperitretnoj Africi u kojoj svi imaju jednaka prava. Izmenio je tok istorije za sebe, za svoju zemlju i za svet. Na njega se ugledaju mnogi – od najviših zvaničnika do najobičnijih ljudi. Njegova sposobnost da učini ono što niko nije mislio da je moguće ga je učinila besmrtnim.