DUH PRESTONICE NEKADA I SADA: Beograd kroz vekove postaje sve lepši i moderniji grad (FOTO)
Kada kažemo Beograd, prva misao nam je prestonica, najveći i najlepši grad Srbije. Mesto na kome su glavna dešavanja, mesto sa najviše ljudi, mesto gde svako od nas ima bar po jednog poznanika, a vremenom ih stekne i mnogo više, neke i za ceo život.
Jednom rečju, mesto koje spaja prošlost i budućnost.
SLAVA I JUBILEJ BOGORODIČINE CRKVE U ZEMUNU: Patrijah srpski Irinej održao svečanu liturgiju (FOTO)
"MOJE DRVO": Android aplikacija koja će Beogradu omogućiti zdraviju životnu sredinu, pošumljavanje uskoro počinje!
BEOGRAĐANI POŠTUJU EPIDEMIOLOŠKE MERE: Uskoro i VELIKE PROMENE u radu Komunalne milicije
Kada bi Beograd promatrali kroz fotografije, stare video snimke, filmove, reklame... promene koje bismo primetili bile bi gotovo neverovatne, toliko da se možda ni najstariji starosedeoci Beograda ne bi mogli setiti koji je to deo grada i kako je izgledao.
Beograd postaje prestonica još davne 1405. godine, a promene koje su napravljene od tada, pa do sada vidljive su u svim delovima grada, ali su neke zadržale ukus istorije, tradicije i kulture uz dodatak modernog, turistima interesantnog i za oko primamljivog koje pamte stare generacije.
Kako bi uporedili izgled nekadašnjeg Beograda sa današnjim, pronašli smo nekoliko upečatljivih mesta na kojima se ova promena najbolje vidi.
Karađorđeva ulica
Prva lokacije koja je doživela drastičnu promenu jeste upravo Karađorđeva ulica.
Karađorđeva ulica je jedna od najstarijih ulica u Beogradu. Nastala je istovremeno kada je stvoreno i naselje na Kalemegdanu. Proteže se uz savsku obalu, od Pariske broj 1 u podnožju Kalemegdanske tvrđave, pored obale Save i Savskog pristaništa, ispod Brankovog mosta, pa do Železničke stanice Beograd na Savskom trgu.
Sačuvani arhitektonski objekti čine je značajnim kulturnim nasleđem grada, ne samo zbog arhitektonskih vrednosti i mnogobrojnosti objekata već i zbog istorije mesta na kome se nalazi. Zamišljena je i građena kao elitni deo grada u kome je otvoreno prvo osiguravajuće društvo u Beogradu i odigrana prva pozorišna predstava.
Ova ulica takođe čuva i uspomenu na Karađorđa i njegove ustanike, koji su upravo ovim putem ušli u Beograd i osvojili ga, ali i na učitelja Miladina, koji je spasio Savski most od rušenja prilikom oslobađanja Beograda 1944. godine.
Međutim, ovom ulicom već decenijama voze kamioni i tramvaji, mada se u više navrata govorilo o tome kako će biti pretvorena u pešačku zonu. U periodu posle Drugog svetskog rata Karađorđeva ulica postaje tranzitna ulica za teretni saobraćaj.
Pored toga, početkom 21. veka karađorđeva ulica počinje da dobija nove sadržaje. Kulturne, ugostiteljske i turističke, tako da se i njena namena menja. Godine 2017. najavljena je potpuna rekonstrukcija Karađorđeve ulice. Rekonstrukcija je počela novembra 2018. koja je završena krajem avgusta 2019. Radovi na trotoaru završeni su krajem januara 2020. kada ulica dobija potpuno drugačiju sliku, namenu, ali ipak ostaje duh prošlih vremena, naših velikih heroja po kojoj će večno ostati upamćena.
Terazije
Trg Terazije obuhvata područje od Sremske ulice do Ulice kralja Milana. Terazije su od davnina zauzele mesto najpoznatijeg beogradskog trga. Formiranje samog trga počelo je u prvoj polovini 19. veka, odnosno 1840-ih godina, naređenjem kneza Miloša Obrenovića da se srpske zanatlije, naročito kovači i kazandžije, isele iz varoši u šancu, gde su bili izmešani sa turskim življem, i da svoje kuće i radnje podignu na mestu današnjih Terazija.
Trg Terazije je dobio status kulturnog dobra kao prostorna kulturno-istorijska celina.
O postanku imena Terazije istoričar i književnik Milan Đ. Milićević zabeležio je, "Uvodeći vodu u varoš Beograd, Turci su duž onoga đeriza (zidanog vodovoda), koji uzima vodu iz mokroluških izvora, na izvesnim daljinama zidali kule, na koje su vodovodnim cevima izvodili vodu da bi ona dobila viši skok za svoj dalji tok". Jedna od takvih kula bila je postavljena na mestu gde je sada Terazijska česma.
Terazijska česma stajala je nasred Terazija odakle je zbog radova na regulaciji Terazija između 1911. i 1912. godine premeštena u portu topčiderske crkve. Sa Topčidera je ponovo vraćena 1975. godine ali sada na plato ispred hotela "Moskva" na kojem se i dan danas nalazi.
Krajem 19. i u prvoj polovini 20. veka Terazije su centar društvenog života Beograda. Najpoznatiji hoteli, kafane i trgovinske radnje smešteni su ovde.
Od značajnijih objekata, koji su se nalazili ili se i sada nalaze na Terazijama, treba pomenuti hotel "Pariz" sagrađen oko 1870. na mestu gde je danas Bezistan. Srušen je prilikom rekonstrukcije trga 1948. Na mestu gde je danas "Dušanov grad" bila je kafana "Kod zlatnog krsta" u kojoj je 6. juna 1896. održana prva bioskopska predstava.
Do hotela "Pariz" bio je stari hotel "Kasina", sagrađen oko 1860. godine, u kojem je 1918. kratko vreme zasedala Narodna skupština Srbije. Ovde su, do 1920. godine, priređivane predstave Narodnog pozorišta. Sadašnji hotel "Kasina" sagrađen je na istom mestu 1922. Na ovoj strani Terazija, između dva rata, nalazili su se kafana i bioskop "Takovo". Kao glavni simbol Terazija, danas je to hotel "Moskva", sagrađen 1906 u stilu secesije.
Danas Terazije imaju potpuno drugačiji izgled, moderan, primamljiv turistima, ali i specifičan za sve ostale građane Srbije. Gotovo da ne postoji čovek u Srbiji koji ne zna gde su Terazije, to je mesto susreta i rastanka, ljubavi i druženja, mesto na kome zahvaljujući modernizaciji i ulaganju nastaju najlepše fotografije iz Beograda, mesto svetski poznato, mesto na kome se rađaju nova prijateljstva, jednom rečju koje je samo po sebi lepo videti, gde god da ste i sa kim god da ste.
Slavija
Najpoznatiji trg i kružni tok u Srbiji. Najpoznatiji kružni tok u Beogradu, od nedavno krasi impresivna muzička fontana. Nekada je bila lovište divljih pataka, a ime je dobila tek kasnije po kafani koja se nalazila na mestu gde je danas parking. Jedno vreme se zvala Trg Dimitrija Tucovića.
Trg Slavija obuhvata prostor između ulica Kralja Milana, Beogradske, Makenzijeve, Svetosavske, Bulevara oslobođenja, Deligradske i Nemanjine.
Sve do 1880-ih godina područje današnjeg trga bila je velika bara na istočnom rubu grada, gde su Beograđani lovili divlje patke. Oblikovanje tog prostora u trg započeo je dobro poznati škotski preduzetnik Fransis Makenzi.
Godine 1947. godine trg menja ime iz "Slavija“ te dobija službeno ime "Trg Dimitrija Tucovića", po istaknutom srpskom socijalisti koji je živeo i radio na prelazu iz 19. u 20. vek. U njegovu čast postavljeno je i bronzano poprsje, rad Stevana Bodnarova.
Godine 1962. otvoren je hotel Slavija, koji je proširen i modernizovan 1989. godine te danas poseduje četiri zvezdice. Dana 24. marta 1989. na ovom trgu otvoren je prvi Mekdonalds restoran na području istočne Evrope. Početkom 2000-ih godina trgu je ponovno službeno vraćeno ime "Slavija".
Modernizacijom, rekonstrukcijom i ulaganjem Slavija je postala jedna od najprometnijih lokacija u Beogradu. To je jedno od retkih mesta u gradu na kojem prometuju sve tri vrste javnog prevoza, tramvaji, trolejbusi i gradski autobusi, tako da su prometne gužve učestala pojav. Drumski kružni tok prometa grana se u sedam ulica koje nastavljaju prema drugim delovima grada što kružni tok čini jedinstvenim i jedinim takvim u celoj Srbiji.
Palata "Zora"
Kada se krene od Kalemegdana ka Terazijama, baš tamo kod Delijske česme gde se Knez Mihailova račva i počinje Čika Ljubina ulica, nalazi se Palata "Zora". Ovo je jedno od najčuvenijih beogradskih zdanja u kome se nekada nalazila američka čitaonica.
Istorija Palate Zora nekako se preklapa i prožima sa životom koji je Beograd vodio od početka 20. veka do danas. Ova zgrada kao da oslikava, decenije burnih promena koje su se dešavale u društvu stvarajući drugačiji manir života i ponašanja u prestonici.
Nekadašnja Palata "Zora" imala je raskošnu fasadu, dok je prizemlje bilo od tesanog kamena sa polukružnim otvorima.
Nad ulicom se nadvijao predivan balkon sa ogradom načinjenom od kovanog gvožđa. Izgled zgrade bio je krunisan robusnim krovom koji je dodatno ulepšan fasadnim urasima i satom koji se nalazio u centru.
Ono što je zanimljivo jeste to da je palata "Zora" dograđivana čak dva puta.
Prvi put 1930. godine za potrebe osiguravajućeg društva "Nacional" iz Francuske koje je zakupilo prostor. Dok je drugi put bio samo sedam godina kasnije kada su pokrenuti novi radovi u kojima su dozidana još dva sprata, odnosno treći i četvrti. Fasada tada biva preuređena i skinuti su ukrasi sa nje, tako da je lepota objekta umanjena i dobijen izgled koji i danas možemo videti.
Trg republike
Trg republike je centralni gradski trg u Beogradu, Srbija, nalazi se u opštini Stari grad i obuhvata prostor između "Gradske kafane", nekadašnjeg bioskopa "Jadran", Narodnog pozorišta i Doma Vojske Srbije. Stari naziv trga bio je Pozorišni trg.
Posle uspostavljanja srpske vlasti i rušenja Stambol-kapije, prostor današnjeg Trga republike dugo je ostao neizgrađen. Narodno pozorište stajalo je više od 30 godina kao jedina velika zgrada. Kada je decembra 1882. godine podignut spomenik knezu Mihailu tada je počelo i postepeno urbano formiranje ovog trga.
Na mestu današnjeg Narodnog muzeja bila je podignuta dugačka prizemna zgrada u kojoj se, između ostalog, nalazila poznata kafana "Dardaneli", stecište umetničkog sveta. Zgrada je srušena da bi se na njenom mestu 1903. podigla Uprava fondova, sadašnja zgrada Narodnog muzeja, u malom parku pored Narodnog pozorišta, sve do Drugog svetskog rata, nalazili su se poznata kafana i bioskop "Kolarac" zgrada je bila vlasništvo trgovca i dobrotvora Ilije Milosavljevića Kolarca.
Trg republike danas je nadaleko poznat, pogotovo studentima iz manjih mesta u Srbiji. Danas je to mesto okupljanja kao i polazna tačka, kako u jutarnjim, tako i u večernjim časovima svima koji se nalaze, odlaze i dolaze. Mesto na kojem uvek primetite nešto novo, na kome se nikada ne možete osetiti usamljeno i na kome vas osmesi ljudi uvek čekaju, u bilo kom delu dana.
Brankov most
Sledeća promena je Brankov most koji je možda i najviše od svih dostigao svoje "savršenstvo" i neverovatnu promenu.
Kažu da su mostovi najbitniji i najzanimljiviji deo grada, da su oličenje celokupnog grada, ljubavi, kulture, umetnosti, da spajaju i ono što se spojiti ne da, baš zato, modernizacija Brankovog mosta nešto je čime se Beograd ponosi kako u svojoj zemlji, tako i šire.
Most koji povezuje stari i novi deo Beograda, on je po obimu saobraćaja drugi po važnosti u celom Beogradu. Nekada se zvao Most Kralja Aleksandra. Njegova izgradnja počela je 1933. godine, a vozila su se ka Novom Beogradu kretala pontonskim mostom koji je bio postavljen u Savamali.
Most se tokom komunističke vladavine zvanično zvao Most bratstva i jedinstva, ali ovaj naziv se nikada nije ustalio. Beograđani su ovaj most ponekad zvali Savski most ili most u Brankovoj ulici jer se preko njega ulazi ulicu nazvanu po pesniku Branku Radičeviću.
Posle nekog vremena se ustalio naziv Brankov most. Ipak, i dalje vlada nedoumica oko naziva mosta jer i dalje nije jasno po kome most nosi ime - po Branku Radičeviću po kome je nazvana ulica u koju se ulazi mostom ili po Branku Ćopiću koji je počinio samoubistvo skočivši sa mosta 1984.
Vlada Srbije
Palata Ministarstva finansija Kraljevine Jugoslavije, današnja zgrada Vlade Republike Srbije, nalazi se u Beogradu, na teritoriji gradske opštine Savski venac, u ulici Kneza Miloša 22. Palata zbog značaja kao antologijsko delo beogradske akademske međuratne arhitekture predstavlja nepokretno kulturno dobro kao spomenik kulture.
Palata je sagrađena je između 1926. i 1928. godine, po projektu arhitekte Nikolaja Krasnova, koji je bio ruski arhitekata, najznačajnijeg predstavnika akademskog istoricizma u srpskoj međuratnoj arhitekturi, zaposlenom u Arhitektonskom odeljenju Ministarstva građevina, kome je poveravano dovršavanje, uređenje ili projektovanje kapitalnih državnih zdanja. Nikolaj Krasnov je autor prvobitnog projekta zgrade, kao i njene kasnije dogradnje trećeg sprata iz 1938. godine.
Zgrada je građena kao uglovnica i reprezentativni je objekat sa osnovom u obliku nepravilnog kvadrata sa unutrašnjim dvorištem. Raščlanjenost fasada, oblikovanih u duhu akademizma, postignuta je masivnim pilastrima, smeštenim između prozora prvog i drugog sprata.
Palata je koncipirana kao monumentalni objekat na raskršću prometnih ulica Kneza Miloša i Nemanjine. Ima osnovu u obliku kvadrata sa prostranim unutrašnjim dvorištem. Enterijer je rešen u skladu sa svojom namenom. Izrazita likovnost fasada ogleda se u bogatstvu dekorativne arhitektonske plastike, mnoštvu detalja, prostudiranom odnosu masa.
Karakteristična dominantna ugaona pozicija zgrade naglašena je kupolom, na koju je postavljena bronzana skulptura - personifikacija "Srbije", odnosno "Jugoslavije", visoka preko tri metra, livena od oko 1.000 kilograma bronze, devojka sa Lovorovim vencem na glavi, koja u desnoj ruci drži visoko podignutu baklju, prvobitno krunu kralja Petra I Karađorđevića, a u levoj štit sa grbom četiri ocila u plitkom reljefu.
Do teškog razaranja jednog krila zgrade prema ulici Kneza Milioša, sa oštećenjima od krova do podruma je došlo direktnim pogotkom tokom NATO bombardovanja SRJ 1999. godine koji je do dan danas nije obnovljen i baš kao takav ostao je karakterističan i upečatljiv.
Ulica kraljice Natalije
Ugao Kraljiće Natalije i Balkanske nije se mnogo promenio. U broj 72 nalazila se oduvek se nalazila kafana. Nekada je to bio "Rumunski kralj", koji se prvi put se pominje 1889. godine, a potom Krčma kod Miladina. Danas se na tom mestu nalazi kafić.
Ulica je dobila ime po srpskoj kraljici Nataliji Obrenović, koja je, prema navodima istoričara bila najtužnija evropska kraljica.