Turci su ga palili i rušili, ali je on prkosno opstao: Hram Svetog Jovana Krstitelja - versko čudo u Ljigu (VIDEO)
Ostaci srednjovekovne crkve i groblja u Dićima, naseljenom mestu udaljenom osam kilometara od Ljiga, predstavljaju nepokretno kulturno dobro kao spomenik kulture, a jedna od najvećih nekropola sa ostacima crkve s kraja, kako se navodi, 13. veka nalazi se u selu Dići, pored same Ibarske magistrale, Hram Svetog Jovana Krstitelja.
Koji je to srpski bedem na jugu: Pogrešno je zovu MOMČILOV GRAD, a turisti je mogu videti i u 3D IZDANJU (FOTO)
ODOLELA JE MNOGIM RAZARANJIMA: U crkvi Presvete Bogorodice nalazi se nešto što se nigde u Srbiji ne može naći
HTELI SU DA PRETVORE SVE CRKVE U DŽAMIJE: Kada su to uradili i sa Dečanima, Turci su dobili jezivu kaznu od Boga
Na lokalitetu "Manastirina" (Manastirsko), na kome se nalazi današnje groblje sela Dići, 1991. godine otkriveni su temelji srednjovekovne crkve sa velikom nekropolom.
Arheološka istraživanja koja su tom prilikom započeta, preuzeo je Zavod za zaštitu spomenika kulture iz Valjeva, pod rukovodstvom arheologa Željka Ježa. Ovim radovima otkrivena je jednobrodna masivna građevina crkve sa pripratom raškog stila, bez centralne kupole, koja je građena krajem 13. ili početkom 14. veka, a najkasnije do sredine treće decenije 14. veka.
Prilikom arheoloških radova otkrivena je grobnica u obliku tumula iz perioda 1500 - 1200 godina pre Hrista. Oltarska apsida jednim delom leži na tumulu. U hramu je pored ktitorske nadgrobne ploče pronađeno još 14 nadgrobnih ploča.
Crkva je zapaljena i srušena nakon pada Srbije pod tursku vlast, 1459. godine, kada su stradale i mnoge druge crkve i manastiri u Srbiji. Na osnovu očuvanih delova arhitekture vidi se da je crkva građena kao hram podužne osnove sa pripratom, brodom i apsidom, dva prizidana pirga sa zapadne strane okrečena u belo. Unutrašnjost crkve je bila živopisana. Na osnovu očuvanih fragmenata živopisa utvrđeno je da je živopis delo vrhunskih majstora s početka 14. veka.
Na ovakvo određenje hronološkog raspona trajanja crkve upućuju pokretni nalazi keramike, a i metalni nalazi, koji, iako malobrojni, odaju stilsko - tipološke karakteristike 14. i 15. veka. Ovakvo datovanje podupiru i nalazi nekoliko novčića datovanih između 1371. i 1454. godine.
Reč je o jednoj od najvećih nekropola na području Srbije iz 14. veka, koja obuhvata preko 180 nadgrobnih ploča neobičnog oblika iz 14. i 15. veka. Na osnovu natpisa sa ktitorske nadgrobne ploče u hramu, zna se da je manastir sagradio vlastelin Vlgdrag, iz perioda vladavine Kralja Stefana Uroša II Milutina.
Hram sv. Jovana Krstitelja zaštićen je kao nepokretno kulturno dobro (NKD), ostaci srednjovekovne crkve i groblja Dići - spomenik kulture (SK 965). Od 2013. godine započet je ciklus radova na rekonstrukciji ovog arheološkog lokaliteta. U toku je izgradnja glavnog broda crkve i oltarskog dela, a u planu su i druge aktivnosti koje imaju za cilj očuvanje ovog dragocenog spomenika kulture.
Nekropola
Oko te mausolejne crkve formirana je nekropola ravnih ploča na redove, koja je dosada najveća istražena ovakva nekropola na prostoru srpskih zemalja, koja obuhvata više od 200 nadgrobnih kamenih ploča neobičnih oblika. To su horizontalne nadgrobne ploče, najčešće bez natpisa, pojedine imaju uklesane veoma neobične ornamentalne motive, postoje i dvovodne ploče. Jedan deo grobova je istražen, a skeletni ostaci oko 170 skeleta) su preneti u Valjevo radi detaljnije analize.
Sama nekropola je svakako trajala i duže od crkve i sudeći prema oblicima ravnih nadgrobnih ploča koje su pronađene oko porušene crkve, može se pretpostaviti da se sahranjivanje na ovoj nekropoli odvijalo možda i kroz ceo 17. vek. Sahranjivanje na ovoj nekropoli trajalo je od 14. do 17. veka, mada je crkva aktivno živela najverovatnije do sredine 15. veka kada je zapuštena i stradala u požaru, a da potom nije obnavljana.
Otkriveno je novih 47 ploča, dve sa neobičnim ornamentima koji se, na do sada pronađenim pločama, nisu sretali.
Obnova crkve
Crkvena opština Ljig je na molbu i insistiranje vernika sela Dići donela odluku da se pristupi obnovi ove srednjovekovne crkve, posvećene Svetom Jovanu Krstitelju, a tokom 2007. godine zemljište na kojem se nalazi hram sa nekropolom preneto je u vlasništvo Crkvene opštine Ljig.
Pribavljenjem dozvole od strane Opštine Ljig, 25. januara 2008. godine odobrena je obnova crkve. Na osnovu idejnog projekta arhitekte Božidara Petrovića, urađen je glavni projekat koji je odobrio Zavod za zaštitu spomenika kulture "Valjevo". Radovi su započeti dovođenjem električne struje i postavljanjem pomoćne zgrade, a u jesen 2012. godine počeli su radovi na samom hramu.
U jesen 2013. godine po uputstvima arhitekte iz Zavoda "Valjevo" izgrađena je kripta u koju su 29. novembra 2013. godine prenete sve kosti koje su se poslednje tri godine nalazile u depou valjevskog Zavoda, a pre toga su bile u istraživačkom centru "Petnica". Tom prilikom administrator Eparhije žičke Episkop šumadijski Jovan služio je parastos ktitoru monahu Nikoli i monahinji Ani i svima koji su sahranjeni u crkvi i pored crkve.
Projekat je finansiran iz budžeta opštine Ljig. Stavovi izneti u podržanom medijskom projektu nužno ne izražavaju stavove organa koji je dodelio sredstva.