OD TVRĐAVE DO ŠARENICE - ISTORIJA U MALOM: Jedino na ovom mestu se može videti legendarna haljina Tomanije Obrenović (FOTO/VIDEO)
Da bi poznavali jedan narod, da bismo ga upoznali na pravi način i videli odakle potiče, kako je nastao, kako se razvijao i zašto je postao ono što jeste i kakav je, moramo da poznajemo njegovu istoriju i to od najstarijih do najmlađih perioda.
Jedan od takvih gradova je upravo Šabac. Prva asocijacija na ovu opštinu jesu upravo njegove prvine, po svemu i u svemu, a da bismo ih shvatili i razumeli, moramo da poznajemo samu istoriju grada.
Tamo gde se vrteška vrti već 15 godina, a zaljubljeni uživaju u ljubavi: Ovaj Trg slobode posebno je omiljen turistima! (VIDEO/FOTO)
Za istančana nepca svakog turiste: Kad dođete u Alibunar ovo mesto niko ne zaobiđe - raj za gurmane! (FOTO/VIDEO)
"KOVAČIČKI OKTOBAR" - mesto za svakog: Manifestacija kakve nema nigde drugde u Srbiji osim u Kovačici (VIDEO/FOTO)
Onoliko koliko je i njegova istorija burna i duga, toliko i Šabac ulaže u nju. Iznova i iznova pročava prošlost, duboko sagledava sve aspekte, činjenice i okolnosti, pa ih nežno i s ljubavlju tka po odeljenjima jedne velike, značajne ustanove, tka ih u postavku muzeja. Ovo je objekat koji je dostupan svakom putniku namerniku i prolazniku, svakoj radoznaloj duši koja je željna još jedne priče, novog znanja i proživljenog iskustva.
Istorijat
Najznačajnija ustanova u Šapcu bez sumnje je Narodni muzej ove opštine. Narodni muzej Šapca osnovan je 11. januara 1955. godine.
Nalazi se u zgradi nekadašnje šabačke Polugimnazije, koja je izgrađena 1857. u veoma reprezentativnom delu grada, preko puta Vladičanskog dvora i u blizini crkve Sv. apostola Petra i Pavla, a Masarikova ulica i danas je jedna od najlepših u Šapcu jer predstavlja pravi gradski vremeplov.
Od useljenja u zgradu, 1961. godine, Narodni muzej Šabac polako je prilagođavao njene prostore potrebama muzejskog rada: postavka se postupno proširivala od prizemlja ka spratu. Danas se u prizemlju Muzeja nalazi galerijski prostor za izložbe, multimedijalna sala, kao i deo za komunikaciju sa posetiocima, dok je na spratu stalna postavka, a u potkrovnom delu zgrade su smeštene kancelarije i depoi.
Narodni muzej Šabac istražuje građu, prikuplja predmete koji svedoče o životu u Šapcu i okruženju, stara se o njihovom čuvanju u sadašnjosti i trajanju u budućnosti, kako bi, komunicirajući saznanja do kojih kroz svoj rad dolazi, pomogao građanima da razumeju prošlost i aktivno učestvuju u dijalogu o pravcima razvoja društva danas.
Glavni cilj Narodnog muzeja jeste da postane pristupačna ustanova, otvorena za stalni kontakt sa građanima, koja će zastupati dobre prakse baštinjenja i doprineti stvaranju temelja za kritičko razumevanje prošlosti i sadašnjosti, te će tako imati moć da utiče na povećanje kvaliteta života čitave zajednice u kojoj deluje.
Početak rada muzeja
Krajem 19. i početkom 20. veka, u šabačkom kraju se započinje sa prikupljanjem predmeta iz prošlosti. Profesori Šabačke gimnazije 1906. godine predložili su da se ovom poslu pristupi sistematičnije, te su tako tokom narednih godina sakupljene najraznovrsnije starine: stari novac, oružje, etnološki materijal, paleontološki nalazi i mnogi drugi. Svi ti predmeti bili su osnova na kojoj je 1934. godine formirana muzejska zbirka Šabačke narodne knjižnice i čitaonice. Tada je muzejska zbirka sadržala umetničke slike, numizmatiku i arheološke nalaze, kao i snimke iz rata. O muzejskoj zbirci naročito je brinuo Živorad Žika Popović, jedan od osnivača Šabačke čitaonice, koji se zalagao i za otvaranje muzeja. Zbirka od preko 600 predmeta prepolovljena je za vreme Drugog svetskog rata. Sve do 1951. godine muzejska zbirka je bila u sastavu Biblioteke, a tada je izdvojena i smeštena u dve prostorije prizemnog dela stare zgrade Gimnazije.
Gradski muzej, kao posebna ustanova, osnovan je 11. januara 1955. godine i dobio pravo da se proširi na čitavo prizemlje gimnazijske zgrade. Njegova skromna postavka obuhvatala je arheološki, etnološki i umetnički segment. Ubrzo nakon što je naziv muzeja promenjen - Gradski je postao Narodni muzej Šabac - ustanova je dobila na korišćenje čitavu zgradu i u obnovljenom prostoru otvorila novu stalnu postavku u junu 1963. godine. Nakon te, usledilo je oblikovanje još dve stalne postavke - jedne 1971, a druge 1989. godine. Ipak, kako su one bavile istorijom okoline Šapca, prva postavka koja zapravo govori o prošlosti samog grada i njegovih stanovnika je sadašnja, otvorena 2015. godine pod nazivom "Šabački vremeplov: Baština za budućnost".
Zgrada u kojoj je Narodni muzej smešten
Dom Narodnog muzeja Šabac je zgrada nekadašnje Polugimnazije, kroz čije hodnike su stotinak godina prolazili profesori i učenici, prenoseći znanja i šireći ih van zidova škole, po čitavom gradu - kao što Narodni muzej Šabac čini i danas.
Šabačka Polugimnazija osnovana je 1837. godine, ali je tek nakon dve decenije dobila svoje stalno mesto, potpuno novo, skladno zdanje preko puta Vladičanskog dvora. Ujanuaru 1856. bio je završen predračun za izgradnju škole, a nakon licitacije za izvođača radova, posao je poveren Karelu Ščasnom. Radovi su trajali od maja te godine do poslednjih meseci 1857, kada je 11. novembra zazvonilo prvo školsko zvono u novosagrađenom objektu.
Kada je osnovan Gradski muzej (1954), dodeljeno mu je prizemlje da u njemu započne svoj rad, a od 1961. godine Muzej raspolaže čitavim objektom i stara se o njemu - 1979. zgrada je proglašena za zaštićeni spomenik kulture od velikog značaja.
Postavka muzeja
Stalna postavka nije samo priča o istoriji grada, ona je iskaz o njegovom identitetu, o onome što ga je formiralo kroz prošlost i o onome što je nama danas najvažnije za sagledavanje i razumevanje grada.
Stalna postavka Narodnog muzeja Šabac sastoji se od nekoliko segmenata koji pokrivaju dug vremenski period i svedoče o istoriji društvenog života u svim njegovim aspektima u više hiljada godina dugoj tradiciji življenja na ovim prostorima: Vremeplov (paleontologija, praistorijska i antička arheologija), Tvrđava - simbol grada (od nastanka tvrđave do danas), Šabac gospodara Jevrema (od Jevremovog dolaska u Šabac 1816), Mali Pariz (školstvo, književnost, privreda, farmacija, društveni život, moda, sport, politika, štampa, muzički život, likovna umetnost...), Stradanja (Prvi i Drugi svetski rat) i Šarenica (duhovna kultura, domaća radinost, vašar...).
Koncept postavke se uglavnom zasniva na istorijatu Šapca, njegovom društvenom, kulturnom i privrednom napretku, pogotovo u poslednja dva veka, kada su postavljeni temelji razvoju današnjeg grada. Ova postavka otvorena je 2015. godine.
Muzejski savetnik Narodnog muzeja u Šapcu Tatjana Marković objašnjava da se sam začetak muzeja vezuje za 1934. godinu u zgradi blizu zgrade, odnosno sedišta današnjeg muzeja gde je bila Narodna knjižnica i čitaonica, a u okviru te institucije je bilo organizovano odeljenje koje se bavilo zaštitom i čuvanjem antikviteta od koga kasnije postaje Narodni muzej.
- Od momenta useljenja u ovu zgradu, postavka koja se sada može videti je peta po redu, a koja se menjala na svakih 10 do 15 godina. Poslednja postavka je bila ona koja je započeta povodom 150 godina od postojanja i osnivanja Gimnazije u Šapcu 1987. godine, a poslednja koja je danas aktivna i koja se može videti sastavljena je i otvorena za posetioce 2015. godine - objašnjava Marković i dodaje:
- Postavka se sastoji od šest segmenata, od Vremeplova do Šarenice, preko svih istorijskih segmenata i onog dela koji priča o tome kako je Šabac nekada bio mali Pariz, tj. kada je prozvan malim Parizom i delom kada je Jevrem Obrenović bio tu i kada su mnoge prvine o kojima se danas sa ponosom govori, a koje su započete upravo od njegovog vremena pa kroz čitav 19. vek.
Muzejski savetnik Tatjana Marković objašnjava da muzej čuva predmete koji sami po sebi kriju posebnu i jedinstvenu priču, a legenda svakog predmeta iz muzeja je dvojezična, pa ukoliko svrate stranci, a muzej nije u prilici da vodi turu na engleskom jeziku, oni mogu da sve legende pročitaju i dobiju kratko objašnjenje i faktički vodiča kroz ovu turu i uz pomoć muzeja otkriju vrlo zanimljive i kulturno-istorijske značajne činjenice o razvitku Šapca u vremenu od kraja 18. veka, kroz 19. 20. vek.
- Kada je reč o posebnostima i jedinstvenostima muzeja ističu se predmeti koji se vezuju za određene ličnosti, poput čakšire Stojana Čupića ili lični predmeti Stanislava Vinavera ili pisaća mašina koju se sam Dušan Kovačević 2015. godine pred otvaranje stalne postavke poklonio muzeju, a na kojoj su nastali čuveni naši filmovi poput "Maratonaca", "Balkanskog špijuna" i ostali. Na taj način, te pojedine ličnosti, odnosno predmeti koji govore o njima, govore i o nekom vremenu - objašnjava ona.
U Narodnom muzeju u Šapcu može se videti i divna haljina Tomanije Obrenović, supruge Jevrema Obrenovića o kojoj pričaju svi vrsni etnolozi iz naše zemlje i dodaju da takve nigde nema iz razloga što je potpuno bila ukrašena perlicama, a što je apsolutno atipično za ono vreme, zatim, divna balska haljina koja je nastala u Beču početkom 20. veka u privatnoj manufakturi koja postoji i dan danas, tu su i odlikovanja koja je Šabac dobio zbog stradanja u Drugom svetskom ratu, predmeti koji govore o dirljivoj strani istorije i emociji u periodu Prvog svetskog rata i mnogi drugi predmeti.
- Svaka sala ima neku specifičnu priču koja je, sa jedne strane geografski vezana za ovo mesto, dok je sa druge strane, ako se sagledava u nekom širem kontekstu, vi iz tih predmeta možete da isčitate gotovu čitavu istoriju jednog naroda - rekla je Tatjana Marković, muzejski savetnik Narodnog muzeja u Šapcu.
Projekat je finansiran iz budžeta Grada Šapca. Stavovi izneti u podržanom medijskom projektu nužno ne izražavaju stavove organa koji je dodelio sredstva.