PRVI PUT POSLE 80 GODINA: Velika Plana proslavila godišnjicu oslobođenja u Velikom ratu
Opština Velika Plana danas, nizom svečanosti, obeležava 102. godišnjicu oslobođenja u Prvom svetskom ratu 28. oktobra 1918. godine.
U DOBA KORONE JE JAKO VAŽNO DA STARIJI GRAĐANI SRBIJE PRIME JEDNU VAKCINU: Obezbeđene dovoljne količine cepiva
Dva gorska cara još nisu otišla na počinak: Meštani Arilja strahuju od napada GLADNIH MEDVEDA!
Ovo je prvi put posle 80 godina da ova opština, na tromeđi Pomoravlja, Podunavlja i Šumadije, zvanično obeležava godišnjicu sticanja slobode u Velikom ratu. Poslednji put 28. oktobar je proslavljen 1940. godine.
Delegacije lokalne samouprave, koje su predvodili predsednik opštine Igor Matković i predsednik Skupštine opštine Dušan Marić, danas su položile vence na spomen obeležja borcima poginulim u Prvom balkanskom ratu, Drugom balkanskom ratu i Prvom svetskom ratu u Lozoviku, Miloševcu, Velikoj Plani, Markovcu i Donjoj Livadici.
U Crkvi svetih apostola Petra i Pavla u Lozoviku sveštenici SPC služili su parastos poginulim junacima sa Mačkovog kamena, Solunskog fronta i brojnih drugih mesta na kojima se krvlju i životima plaćala sloboda srpskog naroda i Kraljevine Srbije.
O kakvim se bitkama i stradanjima radi dovoljno govori podatak da su u ratovima od 1912. do 1918. iz naselja koja sad pripadaju opštini Velika Plana poginula i na drugi način stradala 3.444 oficiira, podoficira i vojnika Vojske Kraljevine Srbije.
NIŠKI NOVINAR POBEDIO OPAKU BOLEST: "Ne moraš da budeš favorit da bi pobedio"
OVO JE HEROJ SA DORĆOLA: Pavle je moler koji je rizikovao svoj život da bi spasio život jedne mlade devojke (FOTO)
Juče je delegacija opštine položila cveće i na spomenik palim borcima koji se nalazi u porti Crtkve svetog vaznesenja Hristovog u Starom Selu.
Predsednik Skupštine opštine Velika Plana je istakao da je dosadašnjim odnosom prema danima u kojima je ova opština dočekivala slobodu činjena velika istorijska nepravda i da je ponosan što, zajedno sa svojim saradnicima, učestvuje u njenom ispravljanju.
- Od Drugog svetskog rata naša opština redovno slavi dan oslobođenja u tom ratu 10. oktobar. I to je lepa tradicija, koju ne treba prekidati. Međutim, dan oslobođenja u Velikom ratu je zaboravljen, marginalizovan. Kao da nije bilo ni rata, ni okupacije, ni stradanja koje je bilo mnogo veće nego u Drugom svetskom ratu - rekao je Marić.
A o kakvoj nepravdi se radi vidi se iz dva sledeća podatka. U Drugom svetskom ratu Planu je oslobodila Crvena armija, bez učešća partizana, dok su u Prvom svetskom ratu u Veliku Planu prvi ušli srpki vojnici, iz odreda kojim je komandovao major Dušan Dodić.
Nakon proboja Solunskog fronta srpska, vojska je nezadrživim jurišem oslobađala porobljenu otadžbinu i hitala prema Beogradu. Dolinom Morave prodirala je Prva srpska armija pod komandom vojvode Petra Bojovića, praćena francuskom konjicom, kojom je komandovao general Šarl Tranije.
Udarnu snagu Prve armije činila je Konjička divizija, koja je 26. oktobra, oko pola devet ujutro zauzela Despotovac i nastavila da goni neprijatelja prema Svilajncu. Dolinom Morave napredovale su i Dunavska i Moravka divizija.
Prostor od Despotovca do Kragujevca branili su 11. nemačka amija, Alpski korpus i 30. divizija austro-ugarske vojske.
Svilajnac je oslobođen 27. oktobra. U grad su ušle srpska i francuska konjica.
Srednja kolona srpske vojske koja je 27. oktobra oko šest sati ujutro krenula iz Brzana, a u kojoj su glavninu činile jedinice Dunavske divizije, oko 10 časova je izbila na ivicu Markovca.
Oko 14 časova odred pod komandom majora Dušana Dodića zauzeo je Staro Selo(Adžibegovac), a predveče je ušao u Veliku Planu, gde je i prenoćio, u rejonu železničke stanice.
Do prve veće bitke na području Velike Plane došlo je 28. oktobra, oko sedam ujutro, kada su jake neprijateljske snage kod Velikog Orašja, sa leve obale Jasenice, žestokom vatrom dočekale srednju kolonu Konjičke divizije. Neprijatelj je sa Jasenice odstupio sledećeg dana, 29. oktobra, u četiri sata ujutro.
Najviše stradalih vojnika u ratovima od 1912. do 1918. sa teritorije današnje opštine Velika Plana bilo je iz Lozovika, čak 473. Ali su i ostala naselja dala ogromne žrtve.
Staro Selo 378, Velika Plana 374, Miloševac 357, Krnjevo 346, Veliko Orašje i Kruševo 283, Donja Livadica 280, Markovac 276, Rakinaac i Kupusina 193, Radovanje 143, Trnovče 137 i Novo Selo 131 pali oficir, podoficir i vojnik.
Predsednik opštine Igor Matković je istakao da je opština poslednjih godina izdvajala značajna sredstva za rad udruženja građana koja se bave čuvanjem tradicija balkanskih ratova i Velikog rata. Ta udruženja su, svako na svoj način, obeležavala značajne događaje iz naše istorije sa početka 20. veka a sad je opštinsko rukovodstvo zauzelo stav da obeležavanje godišnjice oslobođenja u Prvom svetskom ratu preuzme opština.
- Do sada smo obeležavali samo godišnjicu oslobođenja u Drugom, od ove godine ćemo i godišnjicu oslobađenja u Prvom svetskom ratu. Sa istom pažnjom i poštovanjem. Zahvalni precima iz oba rata koji su za slobodu našeg naroda i otadžbine dali najviše što su imali: svoj život i sreću svoje porodice.
Cveće na spomenike palim borcima iz Velikog rata položile su i delegacije mesnih zajednica Lozovik, Miloševac i Staro Selo, Udruženje potomaka ratnika iz ratova od 1912. do 1918. iz Miloševca i delegacija Pokreta obnove Kraljevine Srbije.