SVETINJA KOJA ODOLEVA VEKOVIMA: Sve tajne manastira Jošanica, nemog posmatrača srpske istorije
Manastir Jošanica, desetak kilometara udaljen od Jagodine, jedna je od srpskih svetinja čija se izgradnja vezuje za vreme vladavine kneza Lazara Hrebljanovića.
Potraga za balansiranim životom je moguća misija: Otkrijte male stvari koje će vas učiniti srećnim
KORONA PRESEK PO GRADOVIMA: Veliki skok novoobolelih u Beogradu, buknulo novo žarište na jugu Srbije
NAJNOVIJI PODACI! Još 1.968 obolelih, preminulo 14 lica: Kada će doći do popuštanja mera u Srbiji?
Međutim, nema pouzdanih dokaza ni o vremenu gradnje, ni o tome čija je zadužbina. Sa koleno na koleno se prenose dve verzije, sve tri podjednako (ne)pouzdane. Po onoj koja stanovnicima okolnih sela zvuči najlepše, manastirska crkva zadužbina je kneza Lazara i on se u njoj venčao sa kneginjom Milicom. O venčanju kneževskog para zna se tek toliko da je ono obavljeno 1353. godine.
Za izgradnju crkve u klisuri između brda Ravni gaj i Čukara navodno se odlučio zato što je u toku lova na tom mestu, nesrećnim slučajem, ranio Jovana Sinaita, monaha koji je podvizavao u pećini ispod brda Šarenik.
Po drugoj verziji, svetinju je podigao neki od velikaša, sebi za zadužbinu. Na jednoj od sačuvanih freski sveti Dimitrije je u društvu vlastelina za kog se pretpostavlja da bi mogao da bude ktitor.
Na osnovu te freske, odnosno imena svetitelja, pojedini istoričari koji se bave izučavanjem tog perioda srpske istorije smatraju da je crkva bila posvećena svetom Dimitriju a da bi na kompoziciji mogao da bude Dmitar Jakšić. Jakšići su čuvena srpska velikaška porodica, koja je u prvoj polovini 15. veka upravljala Jagodinom ili nekim krajem u njenoj bližoj okolini.
Najstariji pisani tragovi o Jošanici delo su turskih ruku iz 1521. koje ga beleže kao manastir posvećen svetom Nikoli. Iz kasnijih pisanih tragova da se zaključiti da je svetinja više puta stradala i obnavljana. Što se vidi i po unutrašnjim zidovima crkve na kojima je većina freski uništena.
Na osnovu dostupnih činjenica zna se da su sredinom 16. veka u manastiru boravila dva kaluđera, da je stradao krajem 17. veka i da je obnovljen 1786. godine.
Međutim već sledeće godine izbio je jedan od brojnih austrijsko-turskih ratova. Austrijska vojska je 1789. zauzela Beograd i zapretila prodorom dublje u teritoriju Srbije.
Naravno, to je izazvalo komešanje u narodu, mnogi Srbi su požurili da pomognu hrišćanskoj vojsci u obračunu sa islamskim varvarima. Po običaju, u znak odmazde, Turci su palili i žarili po Srbiji, odvodili roblje i palili svetinje.
U plamenu džihadista stradale su mnoge svetinje pa i Jošanica.
Rat je završen 1791. godine potpisivanjem Svištovskog mira. Iste godine narod je počeo sa obnovom manastira.
Pitanje je da li je obnova bila privedena kraju kad je izbio Prvi srpski ustanak. I Turci su opet poharali manastir Jošanicu. Koji je u drugom ustanku bio mesto jednog značajnog događaja. Naime, u njemu su1815. godine održani mirovni pregovori između kneza Miloša Obrenovića i vladike Melentija, sa srpske i Ali paše, sa turske strane.
Sedamnaest godina kasnije, verovatno i zbog tog događaja, a i ugleda koji je manastir imao početkom 19. veka, knez Miloš je Jošanici poklonio tri zvona.
Pokraj crkve postoje i dva manastirska konaka. Stariji i veći sagrađen je u 18. veku a današnji izgled dobio je 1885. godine. To je jednospratna građevina sa doksatom, u stilu orjentalne arhitekture. Poslednji put obnovljena je 1991. i u njoj se nalaze biblioteka i manastirska arhiva.
Poslednji put značajni radovi na obnovi crkve izvedeni su 1851. godine, kad je dograđena priprata, koja je zbog dotrajalosti srušena 1946. godine.
Svakako je zanimljivo da u srpsko-turskom ratu vođenom 1876. i 1887. godine konak i celi manastirski kompleks bili vojna bolnica.
Ostalo je zapisano da je unutrašnjost crkve imala živopis "kao Kalenić i Ljubostinja". Do današnjeg dana ogromne površine živopisa stradale su ponajviše zbog vlage, koja je izazvala otpadanje maltera i materijala od kojih su freske naslikane. U oltarskoj apsidi i naosu crkve sačuvane su freske iz 15. veka.
U porti crkve nalazi se spomenik srpskim ratnicima izginulim u dva Balkanska i Prvom svetskom ratu, kao i nekoliko grobnih mesta. U jednom od njih počiva knez Miloje Teodorović, vojvoda levački, koji je u oba srpska ustanka komandovao srpskom vojskom iz Jagodine i okoline.