ISTORIJA DUGA VEKOVIMA! Šest hiljada godina ispod sremskog bisera: Prošetajte arheološkim nalazištem Gomolave (VIDEO)
Na južnim padinama Fruške gore, na levoj obali Save, na kraju sela Hrtkovci proteže se višeslojni arheološki lokalitet Gomolava, nalazište od izuzetnog kulturnog značaja. Nastalo je sredinom 18. veka oko 1760. godine.
NOVI SAD U KORAK SA SVETSKIM METROPOLAMA: Interaktivni paneli oduševljavaju Novosađane! (VIDEO)
LIDER NA POLJU DIGITALIZACIJE KULTURNOG NASLEĐA: Muzej Vojvodine vredno i marljivo radi na svom unapređenju (VIDEO)
LAKŠI PRISTUP USLUGAMA ZA SVE NOVOSAĐANE: Kako da putem e-uprave brže dođete do svih potrebnih informacija? (FOTO)
Gomolava je imala oblik elipsoidnog "tela" koji je formiran milenijumskim taloženjem praistorijskih i istorijskih kultura - naselja, čiji su materijalni ostaci sačuvani do naših dana.
Zbog veoma povoljnog geografskog položaja i izuzetno dobrih veza sa susednim regijama, Gomolava je nekoliko hiljada godina bila važan centar za Podunavlje, Karpatski basen i jugoistočnu Evropu. To se veoma dobro uočava na pokretnom arheološkom materijalu preko koga se najbolje uočavaju sva prožimanja sa drugim kultura i civilizacijama.
Višegodišnja sistematska istraživanja na Gomolavi dala su veliki doprinos sigurnom utvrđivanju vremenskog redosleda brojnih praistorijskih kultura u Podunavlju, odnosno u Karpatskom basenu i na prostoru centralnog Balkana. U njenim kulturnim slojevima, stambenim horizontima i nekropolama sučeljavaju se uticaji razvijenog juga sa zemljoradničkim i ranim metalnim kulturama Panonske nizije. Pojava importovanih predmeta ukazuje na razvijene trgovačke odnose sa srodnim kulturama unutar Karpatskog basena i Balkanskog poluostrva.
Najstarije naselje osnovano je u vreme kada je Gomolava predstavljala lesnu dunu, u petom milenijum stare ere. Mada se pretpostavlja da su na ovom prostoru boravili predstavnici starijeg neolita balkansko-podunavskog prostora, prvo naselje su ipak podigli predstavnici mlađeg neolita. Oni podužu uređena naselje sa poluzemunicama i nadzemnim kućama većih dimenzija.
U bronzanom dobu, u drugom milenijum, Gomolava je naseljena tokom celog ovog razdoblja. Otkriveni su ostaci ranog bronzanog doba, zatim nastupa period kultura ravnih polja sa urnama kao i prvi elementi poznatih proto etničkih grupacija koje se pominju u istorijskim izvorima.
Starije ili rano gvozdeno doba na Gomolavi pripada halštatskom razdoblju. Iz tog perioda potiču sa Gomolave i dve kružne grobnice - jedna sa 32, a druga sa 78 pokojnika. Položeni u krug - u obliku sunčevog diska, sa glavama na periferiji kruga, pokojnici su bili sahranjeni sa prilozima: žrvnjevima, žitom, nakitom od gvožđa, ćilibarom i životinjskim kostima. Oblik sahranjivanja u dve kružne grobnice na Gomolavi, još uvek predstavlja zagonetku u naučnim krugovima.
U mlađem gvozdenom dobu, Gomolava ponovo postaje važan administrativni centar, važna ekonomska i kulturna stanica Kelta, odnosno plemena Skordiska koji se ovde naseljavaju nakon poraza kod Delfa, 279. godine stare ere.
Istraživanje starije srednjovekovne nekropole sa skoro 1000 pokojnika na Gomolavi i u podgrađu, pokazala su da je ovo nalazište korišćeno u dužem vremenskom razdoblju - od kraja 14. do 16. veka nove ere.
Do sada su istraživanja sa Gomolave objavljena u nekoliko monografija i više od 200 stručnih radova.