VELIKI DOBROTVOR I GRADITELJ: Zahvaljujući ovom čoveku, Novi Sad je postao stecište modernizma
Grad Novi Sad je svoj procvat doživeo krajem treće i početkom četvrte decenije 20. veka pretvaranjem u kulturno i društveno središte nove Dunavske banovine (1929) postavši jedan od manjih centara nove državne zajednice.
Ovo je JEDINI profesionalni slovački teatar u Srbiji, a evo u kom gradu se nalazi!
Pored Beograda, Zagreba, Ljubljane i Sarajeva, Novi Sad od tada ima svoje graditelje i arhitekte koji su ostavili niz značajnih i vrednih objekata, a neki od njih i čitave arhitektonske opuse koje možemo posmatrati kao jedinstvene stvaralačke karijere.
Prava moderna arhitektura u gradu započinje pojavom Lazara Dunđerskog i Đorđa Tabakovića u prvim godinama četvrte decenije 20. veka, školovanih u Beču, odnosno Budimpešti i Beogradu.
Ko je bio Lazar Dunđerski?
Porodica Dunđerski važila je za najugledniju i najimućniju u Bačkoj, a možda čak i u celoj Vojvodini.
Lazar Dunđerski rođen je u Srbobranu, kao treći i ujedno i najmlađi sin bogatog ekonomiste i posednika Gedeona Gece Dunđerskog i Perside Dunđerski.
Bio je ugledni trgovac, veleposednik, industrijalac i dobrotvor.
Završio je srpsku osnovnu školu u mestu rođenja, a zatim i prva tri razreda gimnazije u Vrbasu.
Njegovo školovanje je privremeno prekinuto Mađarskom revolucijom, 1848. godine, da bi ga zatim nastavio u Karlovcima, a zatim više razrede u Požunu, gde je i maturirao 1853. godine
Studije prava u Beču, posle nepunih godinu dana, napustio je zbog bolesti, u dvadesetoj godini života.
Po okončanju studija arhitekture u Beču, Dunđerski dolazi u Novi Sad gde od 1922. godine započinje samostalnu projektantsku praksu koja će trajati do početka Drugog svetskog rata.
Posle rata nije se aktivno bavio projektovanjem.
Tokom treće decenije Dunđerski je projektovao dva velika gradska objekta, tri zgrade Fabrike seruma na Rumenačkom putu i zgradu Produktivne berze (danas Galerija Matice srpske).
Tokom iste decenije Dunđerski je uspešno učestvovao na dva gradska konkursa – za zgradu Pozorišta (II nagrada) i Tanurdžićevu palatu.
Bez finansijskih pritisaka Dunđerski kasnije nije učestvovao na arhitektonskim konkursima, niti je mnogo gradio. Za razliku od većine arhitekata i graditelja u Novom Sadu, Dunđerski se nije bavio preduzimačkim poslovima, već isključivo projektovanjem.
Tokom treće decenije uglavnom radi projekte privatnih vila i višespratnih najamnih zgrada. Privatne kuće, vile i letnjikovce, gradio je uglavnom za prijatelje i poznanike. U tim projektima Dunđerski dostiže najviše momente stvaralačkog opusa.
Osim poznosecesijske vile Štolc (danas Galerije Rajka Mamuzića), sve ostale vile projektovane su u modernističkom maniru.
Estetski promišljene i izrazito savremene ove vile predstavljaju jedne od najvrednijih spomenika arhitektonskog modernizma u Novom Sadu.
U drugoj polovini decenije Dunđerski projektuje više stambenih zgrada za privatne poručioce i SPC.
Jedan od poslednjih objekata, koje Dunđerski pred sam rat gradi, bio je Lovački dom podignut 1939.
Posle rata seli se u Opatiju gde i umire 1952. godine.