DA LI IMA ZNAKOVA GENETSKIH MUTACIJA? Deca preživelih iz Černobilja podvrgnuta testovima
Trideset pet godina od zloglasne katastrofe u Černobilju , istraživači su konačno odgovorili na neka od najhitnijih pitanja u vezi sa dugoročnim posledicama izlaganja jonizujućem zračenju. U novoj studiji objavljenoj u časopisu Sajans otkriveno je da deca onih koji su pogođeni katastrofom ne pokazuju dodatna oštećenja DNK, sa nivoima genetskih mutacija koji odgovaraju onima u opštoj populaciji.
Ovo otkriće predstavljaće veliko olakšanje mnogima koji su bili izloženi gaqsovima u Fukušimi u Japanu 2011. godine, ublažavajući svaki strah od rizika genetskog oštećenja njihove dece.
Autori studije sekvencirali su genome 130 osoba rođenih između 1987. i 2002. godine roditeljima koji su bili izloženi zračenju nakon eksplozije nuklearne elektrane Černobil u Ukrajini 26. aprila 1986. Najmanje jedan roditelj svakog učesnika bio je umešan u čišćenje operacija unutar kontaminirane zone ili je evakuisana iz grada u blizini Černobila.
Analizirajući takođe genome roditelja, istraživači su mogli da posmatraju brzinu prenošenja mutacija izazvanih zračenjem sa jedne generacije na sledeću. U svom pisanju, autori studije objašnjavaju da ih je posebno zanimala vrsta mutacije poznata kao mutacije zametne linije, koje nastaju u ćelijama spermatozoida i jajnih ćelija i zbog toga dovode do genetskih promena u potomstva koje kod roditelja nisu prisutne.
Rezultati su ukazali da nije došlo do povećanja mutacija kod dece one koja su bila izložena zračenju od černobiljske katastrofe, navodeći autore da zaključe da njihovi podaci "ne pružaju podršku za transgeneracijski efekat jonizujućeg zračenja na DNK klica kod ljudi".
U izjavi , autor studije dr Stefan J. Čanok objasnio je da "ove rezultate smatramo vrlo ohrabrujućim za ljude koji su živeli u Fukušimi u vreme nesreće 2011. godine".
"Poznato je da su doze zračenja u Japanu niže od onih zabeleženih u Černobilju."
U međuvremenu, druga studija pokušala je da utvrdi mehanizam kojim izlaganje jonizujućem zračenju povećava rizik od vrste karcinoma nazvane papilarni karcinom štitne žlezde (PTC). Nakon eksplozije, nekoliko hiljada ljudi koji su bili izloženi zračenju nastavilo je da razvija ove tumore, ali veza između zračenja i raka nikada nije u potpunosti rasvetljena.
Istraživači su analizirali tumore štitaste žlezde, normalno tkivo štitne žlezde i krv 359 ljudi koji su bili izloženi zračenju iz Černobila bilo kao deca ili dok su bili u materici, i uporedili su ih sa uzorcima uzetim od 81 neeksponirane osobe.
Genetsko sekvenciranje otkrilo je da je veliki udeo tumora u obe grupe uzrokovan mutacijama unutar male grupe gena povezanih sa određenim signalnim putem koji se naziva mitogen-aktivirani protein kinaza (MAPK). Ključno je, međutim, da se utvrdi da se vrste mutacija koje su se dogodile u ovim genima razlikuju u zavisnosti od toga da li su tumori prouzrokovani izlaganjem zračenju ili ne.
U neeksponiranih pojedinaca, PTC je imao tendenciju da se razvija kao rezultat tačkastih mutacija - pri čemu se menja samo jedan bazni par - unutar MAPK gena. Suprotno tome, tumori indukovani zračenjem obično su uzrokovani fuzijama gena, pri čemu su obe niti DNK dvostruke zavojnice slomljene, a zatim spojene na pogrešnim mestima.
To se dešava dok energija jonizujućeg zračenja prekida hemijske veze koje drže DNK zajedno, povećavajući verovatnoću određenih vrsta genetskih mutacija.
Sumirajući svoja otkrića, autori studije pišu da "naši rezultati ukazuju na prekide dvolančana DNK kao rane kancerogene događaje koji naknadno omogućavaju rast PTC-a nakon izloženosti radijaciji u životnoj sredini."