KOMEMORACIJA U MAUTHAUZENU: Počast i sećanje na stradale
LINC - Polaganjem venaca i obraćanjem preživelih logoraša danas je u podlogoru Mauthauzena, Ebenzeu, održana komemorativna svečanost i obeleženo 70 godina od oslobođenja jedne od nacističkih fabrika smrti u kojoj je stradalo na desetine hiljada ljudi.
Uz zvuke himne “Bože pravde”, a potom i uz minut ćutanja, srpska delegacija položila je vence u spomen-kompleksu u Ebenzeu, na spomenik posvećen “Jugoslovenskim borcima narodnooslobodilačkih ratova i žrtvama fašističkog terora ubijenim 1941-1945. u Ebenzeu”.
Venac na spomenik žrtvama sa prostora bivše Jugoslavije položili su ambasador Srbije u Austriji Pero Janković, pomoćnik ministra za rad, zapošljavanje i socijalna pitanja Milan Popović, kao i preživeli logoraši Dušan Stojilković i Nikola Jovanović. Prisustvovali su i studenti Kriminalističko-policijske akademije iz Beograda i Banjaluke, kadeti Vojne akademije iz Beograda, predstavnici Ministarstva unutrašnjih poslova, odbrane i Vojske Srbije, te srpske dijaspore.
Ebenze, nekada logor trećeg stepena, danas je mesto hodočašća i predstavnika drugih zemalja, čiji su građani pretrpeli zla nacističkog terora i kao zarobljenici boravili u tom podlogoru Mauthauzena.
U memorijalnom kompleksu u blizini Linca, vijore se zastave mnogih država i stoje spomenici u čast stradalih, dok se na mestu nekadašneg krematorijuma nalaze spomen-ploče sa samo nekima od imena onih koji nisu preživeli.
Delegacije Italije, Poljske, Austrije, Rusije, Holandije..., u gromoglasnoj tišini, odale su poštu žrtvama logora Ebenze, koji je, prema svedočenjima očevidaca i pisanjima hroničara, uz podlogore Guzen 1, 2 i 3, jedno od najstravičnijih mesta zločina Drugog svetskog rata, koje se može porediti jedino sa logorima NDH.
Ebenze je jedan od 49 zvaničnih podlogora Mauthauzena, u kojem su zarobljenici trpeli najstrašniji tretman. Logoraši su svakodnevno kopali tunele u Alpima u kojima je trebalo da se proizvode tajna oružja.
O tome koliko su uslovi u logoru bili stravični, svedoči i činjenica da je životni vek u njemu trajao po samo tri meseca. Četvrti transport 1943. godine u taj logor činili su Srbi, zarobljenci Sajmišta, čija je smrtnost iznosila 70 odsto.
Preživeli srpski logoraši dobili su aplauze i izraze poštovanja okupljenih u Ebenzeu, a suznih očiju stigli su i do ulaza u jedan od tunela koji su zatvorenici danonoćno kopali.
Baš ispred ulaza u takav tunel, Stojiljković, koji je preživeo strahote Mauthauzena, istakao je razmere nacističkog terora, navodeći samo neke od zlodela koja su vršena nad zatvorenicima.
Ističe da je rad bio ubitačan i da je smrt kosila zatvorenike, a da je prosečan životni vek u Ebenzeu bio pet do šest meseci. “Na korak ste od utvrđenja koje je uzalud napravljeno jer nije postignut plan sa oružjem koji su želeli, a samo zbog toga je stradalo više od 17.000 ljudi, koji su danonoćno kopali krečnjak”, ispričao je Stojiljković.
U koncentracionom logoru Mauthauzen je bilo zatvoreno oko 200.000 ljudi, od kojih gotovo polovina nije preživela tu "mašineriju smrti". Već u aprilu 1938. godine, samo par dana nakon "Anšlusa" Austrije Trećem rajhu, S S započinje pregovore o preuzimanju terena u Mauthauzenu. Prvi zatvorenici su u Mauthauzen dopremljeni 8. avgusta iz logora Dahau.
U Mauthauzenu i njegovih 40 sporednih logora, od 8. avgusta 1938. godine do 5. maja 1945, kada su logor oslobodili vojnici 3. Američke armije, bilo je zatočeno preko 200.000 ljudi iz više od 30 evropskih i vanevropskih zemalja.
Oko 120.000 ljudi nije preživelo strahote tog koncentracionog logora, koji je bio obeležen stepenom tri, najgorom kategorijom logora Trećeg rajha, a stepen tri je značio uništenje zatočenika.
Do 1943. Mauthauzen je bio logor za "uništavanje" u kojem su vladali teški uslovi zatočeništva. Od 1941. je gasna komora bila deo "mašinerije smrti", a leševi su spaljivani u posebnim krematorijumima, nakon što su žrtvama oduzeti svi vrednosti predmeti, a tako i zlatni zubi.
Među zatočenicima je bilo oko 7.000 Srba, a više od polovine nije dočekalo oslobođenje logora. Prvi zatočenici srpskog porekla stigli su u Mauthauzen oktobra 1940. To su bila četvorica španskih interbrigadista koji su došli sa grupom od 40 boraca republikanske armije iz španskog građanskog rata.
Druga veća grupa iz Srbije upućena je u Mauthauzen oktobra 1942. godine, a poslednja je stigla početkom novembra 1944. godine. Pored ta dva, bilo je još 18 transporta iz nacističkih logora u okupiranoj Srbiji.