Stogodišnjica od Velikog rata nam se približava

U Srbiji se takođe planira niz manifestacija kojim će se ovaj važan datum obeležiti. Rat počinje objavom rata Austrougarske Srbiji 28. jula 1914. godine, pošto Kraljevina Srbija nije dala “zadovoljavajući” odgovor na Ultimatum, koji je Monarhija uputila Srbiji zbog atentata na austrougarskog nadvojvodu i prestolonaslednika Franca Ferdinanda i njegovu suprugu Sofiju, samo mesec dana ranije na Vidovdan. Događaj za koji je Austrougarska brže bolje optužila Srbiju.

Nakon atentata, odnosi među moćnim evropskim državama, koje su bile grupisane u dva odbrambena saveza, neočekivano brzo se kvare a dugočekivani sukob, koji je trebao da reši teritorijalne aspiracije između novih međunarodnih igrača i starih kolonijalnih monarhija, mogao je da počne. Objava rata Austrougarske Srbiji aktivirala je niz savezništava koja su pokrenula lančanu reakciju objava rata. Do kraja avgusta 1914. veći deo Evrope se našao u ratu.

Rat je vođen na nekoliko ratišta koja su podelila Europu. Zapadni front se odlikovao sistemom rovova i utvrđenja koje je odvajala ničija zemlja. Ova utvrđenja su se prostirala dužinom većom od 600 km. Zapadni front prostirao se od Antverpena na severu i neutralne Švajcarske na jugu. Na Istočnom frontu, koji se vodio na dužini od 1600 km, velika prostranstva istočnoevropskih nizija i ograničena železnička mreža, nisu omogućile da se ovde razvije stanje kao na Zapadnom frontu, iako su sukobi bili podjednako žestoki. Pored toga, žestoki sukobi su vođeni na Balkanskom, Bliskoistočnom i Italijanskom frontu. Uz to, neprijateljstva su se odvijala na moru, i po prvi put, u vazduhu.

Rat je okončan 1918. godine potpisivanjem niza mirovnih ugovora između učesnica, kojim su zvanično završena neprijateljstva. Među njima je svakako najvažniji Versajski mirovni ugovor 1919. godine, kojim je okončan rat. U Velikom ratu je ubijeno više od 15 miliona ljudi a 20 miliona je ranjeno. Države na čijim se teritorijama vodio rat, pretrpele su velika razaranja. 

Nakon rata osnovano je Društvo naroda, kao međunarodna organizacija posvećena izbegavanju budućih ratova rešavanjem sporova između država diplomatskim putem. Međutim, sistem koji je nastao bio je zasnovan na krivici Nemačke za rat, kao i ogromnim ratnim reparacijma, koje su, uz Veliku ekonomsku krizu 1929. godine, postavile uslove za uspon nacizma u Nemačkoj, a konsekventno i Drugi svetski rat. 

O samom početku rata, poslednjih par godina, sve je više nastojanja među pojedinim evropskim istoričarima, poput profesora Kristofera Klarka, da prebace krivicu za izbijanje rata na Srbiju i Rusiju, dok se sama kompleksnost tadašnjih međunarodnih odnosa, blokovska podela među državama i ekspanzionistička politika tadašnje Nemačke ignorišu Ili stavljaju po strani.

Zato će Srbija, na stogodišnjicu obeležavanja Prvog svetskog rata, ponovo voditi bitku ali ovog puta za očuvanje svog mesta u istoriji kao saveznika i zemlje koja je napadnuta i koja je izgubila gotovo trećinu svog stanovništva u ratu. 

U Beogradu se od 29. do 30. maja održati međunarodna konferencija posvećena stogodišnjici od početka Velikog rata. Ova konferenija je u organizaciji Centra za međunarodnu saradnju i održivi razvoj (CIRSD). Predsednik Centra Vuk Jeremić ocenio da je dobro što se ova konferencija održava u Srbiji, baš u vreme kada ima pokušaja revizije istorije Velikog rata.

Među najavljenim govornicima, pored gospodina Jeremića, su generalni sekretar OEBS Lamberto Zanijer, profesor Kolumbija Univerziteta Džefri Saks, počasni predsednik CIRSD i nekadašnji šef španske diplomatije Migel Anhel Moratinos, bivši premijer Pakistana Šaukat Aziz, profesor Darko Tanasković i Leon Kojen, Džordž Fridmen, osnivač "Stratfora" i drugi.