APP: Podržavamo uvođenje depozitnog sistema, kao najbolje rešenje za ambalažni otpad

Depozitni sistem prepoznat je u mnogim državama kao najjefikasnije rešenje za prikupljanje iskorišćene ambalaže od pića. U Asocijaciji proizvođača pića (APP), koju su osnovali Apatinska Pivara, Carlsberg Srbija, Coca-Cola HBC, Heineken Srbija i Knjaz Miloš, mišljenja su da implementacija depozitnog sistema omogućuje promovisanje ciljeva cirkularne ekonomije i predstavlja ključnu inovaciju za manje otpada od ambalaže u našoj životnoj sredini.

Ovaj sistem za upravljanje iskorišćenom ambalažom podrazumeva da potrošači prilikom kupovine odabranog pića plaćaju depozit, posebno istaknut u odnosu na cenu samog proizvoda na polici, koji im se vraća kada iskorišćenu ambalažu vrate na obezbeđena mesta za povrat u trgovinama. Na taj način, potrošači se dodatno motivišu da se aktivno uključe u proces zbrinjavanja otpada kako bi povratili svoj novac, promovišući istovremeno navike odgovornog postupanja s ambalažom i širok angažman pojedinaca u kreiranju čistijeg životnog okruženja.

Nakon što je već 12 evropskih država uvelo depozitni sistem, a u još 10 zemalja se očekuje njegova implementacija, Asocijacija proizvođača pića saglasna je da budući depozitni sistem u Srbiji treba da bude koncipiran i izgrađen na dobrim osnovama, koje će biti jedinstvene i svojstvene isključivo našem tržištu. 

Uzevši u obzir karakteristike domaćeg tržišta, iskustva drugih zemalja, kao i trenutno stanje u Republici Srbiji u oblasti sakupljanja ambalažnog otpada, APP se zalaže za depozitni sistem koji obuhvata PET ambalažu i limenke, baziran na sledećim osnovnim principima: 

•    Neprofitnost: Organizacija koja upravlja depozitnim sistemom ne sme ostvarivati dobit za svoje osnivače, već je obavezna da reinvestira dobit u unapređenje samog sistema.
•    Nacionalna pokrivenost: Depozitni sistem mora biti obavezan za sve učesnike i imati nacionalnu pokrivenost kako bi omogućio ravnopravno učešće potrošačima.
•    Upravljanje: Osniva ga i vodi sektor koji snosi obavezu produžene odgovornosti proizvođača za ambalažu koju stavlja na tržište, prema principima produžene odgovornosti proizvođača ambalaže, kroz transparentno i efikasno upravljanje.
•    Bez subvencionisanja materijala: U depozitnom sistemu ne primenjuje se unakrsno subvencionisanje ambalažnih materijala, što znači da se prihodi i rashodi jedne vrste materijala primenjuju isključivo na taj materijal. 
•    Pristupačnost potrošačima: Depozitni sistem mora biti jasno komuniciran potrošačima, odvojeno od cene proizvoda, uz edukaciju i dovoljan broj lokacija za vraćanje ambalaže.
•    Materijali i kategorije pića: Inicijalno, depozitni sistem obuhvata ambalažu pića od PET materijala i aluminijuma, zapremine do 3 litra, uz moguće kasnije proširenje na druge materijale i kategorije.
•    Vlasništvo nad materijalom: Prikupljena ambalaža vlasništvo je depozitne organizacije, čiji je cilj smanjenje količine ambalažnog otpada i proizvodnja ambalaže sa učešćem recikliranog materijala, odnosno da se od iskorišćene PET boce ili limenke, kreira nova.
•    Vrednost depozita: Određuje se na bazi analize ekonomskih efekata, tako da predstavlja dovoljan podsticaj za potrošača da vrati ambalažu, a da sa druge strane ne učini proizvod nepristupačnim. Vrednost depozita izuzeta je od oporezivanja PDV-om, uzimajući u obzir prirodu naknade.
•    Kaucijski sistem: Depozitni sistem treba da prepozna i predvidi postojanje povratne ambalaže za pića (kaucijski sistem), kako bi se izbegli dodatni troškovi za potrošače i industriju.

Kako ističu u APP-u, neophodno je da se sistem dizajnira tako da zajedno sa postojećim sistemom produžene odgovornosti (EPR) omogući visoke stope povrata ambalaže, uz najniže moguće troškove s jedne strane, i postizanje najviših ekoloških ciljeva sa druge strane.

- Depozitni sistem pokazao se kao najefikasniji sistem u prikupljanju iskorišćene ambalaže, sa stopama prikupljanja i od 90% u dobro postavljenim i razrađenim sistemima nakon par godina implementacije. Kao takav, omogućuje nam dostupnost iskorišćenih ambalažnih materijala, koji su u potpunosti reciklabilni i mogu ponovo da se upotrebe za istu namenu – proizvodnju flaše ili limenke u koju stavljamo naš proizvod. Na taj način ambalaža postaje važan ekonomski resurs za ponovnu upotrebu, umesto otpad u našem okruženju - zaključuju u APP.

Zbog svoje efikasnosti, depozitni sistem za određene materijale će u perspektivi u legislativi Evropske unije dobiti tretman obaveznog modela za upravljanje iskorišćenom ambalažom, jer jedini omogućuje ostvarenje ambicioznih ciljeva u pogledu prikupljanja otpada i implementaciju principa cirkularne ekonomije. 

Nedavno, Ministarstvo zaštite životne najavilo je uvođenje depozitnog sistema u Srbiji za limenke i PET ambalažu posle 2027. godine, i pozvalo sve činioce u sistemu upravljanja ambalažnog otpada, uključujući proizvođače pića i maloprodaju, da se uključe u modelovanje, kako bi Srbija dobila uspešan depozitni sistem koji ostvaruje dobre rezultate. 

Asocijacija proizvođača pića će biti aktivan partner Ministarstvu i drugim učesnicima u procesu dizajna i investicija u sistem, kako bi se napravio ovaj značajan korak i sistemski unapredilo pitanje rešavanja problema ambalažnog otpada u našoj životnoj sredini.