Otac Albanije, otac mađarskog kralja i turski Veliki vezir imaju nešto zajedničko - SRPSKO POREKLO

Naš narod u prošlosti nije živeo i delovao samo u okvirima Srbije koju danas znamo.

I dok nas nacionalna istorija uči o delanju mnogih ličnosti koje su oblikovale našu današnjicu na brojnim poljima, postoje i ličnosti koje su važna za istoriju drugih naroda, a imaju srpsko poreklo.

Ovo su neki od njih:

Šandor Petefi

Rođen kao Aleksandar Petrović bio je poznati mađarski pesnik. Rođen je u braku Srbina Stevana Petrovića i Slovakinje Marije Hruzove. Pisanjem je počeo da se bavi još kao gimnazijalac i tada počinje da objavljuje svoje prve pesme. Isticao se kao veliki mađarski nacionalista koji se zalagao za otcepljenje od Hazburške monarhije.

Shodno svojim stavovima, 1848. godine postaje vođa budimpeštanske omladine i propagira samostalnost Mađarske. Kao revolucionar pridružuje se mađarskoj vojsci protiv monarhije. Poginuo je 1849. godine u 26. godini života u mestu Šegešvaru koje se danas nalazi na teritoriji Rumunije.

Njegova dela su uticala na rad mnogih pesnika među kojima su Đura Jakšić i Jovan Jovanović Zmaj. Danas mnoge kulturne i obrazovane ustanove u Mađarskoj kao i most u Budimpešti nose njegovo ime. 

Miđeni

Reformator albanske književnosti i prvi albanski moderni pisac Miloš Đorđev Nikolić rođen je u mnogočlanoj porodici oca Đorđa Nikolića i majke Sofije Atanasa Kokoševića u Vraki kod Skadra, oktobra meseca 1911. godine. Skadarska Malesija i njena okolina u vreme njegovog rođenja pripadala je još uvek Otomanskoj imperiji. Vraka je tada bila selo naseljeno isključivo srpskim stanovništvom pravoslavne veroispovesti, a u njihovom okruženju živelo je većinsko katoličko i muslimansko stanovništvo.

Miđeni je bio tipičan predstavnik realizma u albanskoj književnosti. Njegova poezija "Vargjet e lira" (1936) i proza prožeti su teškim socijalnim realizmom bede i tragičnog položaja pojedinca u društvu tog vremena. Likovi iz njegovih dela su ljudi iz najnižih slojeva albanskog društva.

Neka od Miđenijevih dela su romani i minijature; njihove teme predstavljaju sukob pojedinca sa institucijama i patrijarhalnim i konzervativnim moralom. Buntovne prirode, Miđenijev talenat razbio tradicionalizam u albanskoj poeziji i prozi uvodeći novi stil i forme u poeziji i naraciji. 

Kako je svoje ime promenio u pseudonim Miđeni saznajte klikom OVDE.

Janoš Hunjadi

U našem narodu poznatiji pod imenom Sibinjanin Janko je bio namesnik Kraljevine Mađarske. Pored toga što je bio namesnik nosio je titule župana, bana, vojvode Erdelja i kapetana Beograda. Rođen je kao drugo dete u braku Srbina Vojka i Mađarice Eržebet Moržinaj.

Njegova žena Eržebet Silađi, koja je kod nas poznata pod imenom Margareta Svilojević, je iz plemićke porodice. Ipak, to nije bilo dovoljno da i sam Hunjadi jednoga dana postane mađarski kralj. Ono što on nije mogao da bude pošlo je za rukom njegovom sinu Matiji Korvinu koje je bio jedan od najpoznatijih mađarskih kraljeva.

Svoju vojnu karijeru je počeo kod župana Stefana Lazarevića da bi kasnije prešao u vojsku kralja Žigmunda. Kao vojskovođa Hunjadi se uvek borio na strani hrišćana tako da je njegovo ime bitno ne samo za Mađarsku, već za celo ovo podneblje, a posebno za Rumuniju i Srbiju.

Na teritoriji Srbije se borio u nekoliko bitaka među kojima je najznačajnija bitka za odbranu Beograda u kojoj je učestvovao zajedno sa svojim starijim sinom Laslom. Tokom rata u Beogradu je izbila kuga od koje je oboleo i sam Hunjadi. Preminuo je 11. avgusta u Zemunu, koji je tad pripadao Kraljevini Ugarskoj.

Zbog svojih borbi protiv Turaka na ovim prostorima smatra se najvećim hrišćanskim vojskovođom, pa stoga uživa veliku popularnost. U Mađarskoj je proglašen za narodnog heroja, a zbog svojih zasluga to zvanje nosi i u Rumuniji. U srpskim narodnim pesmama je poznat pod imenom Sibinjanin Janko, a u literaturi i kao Jovan Hunjadi.

Skenderbeg

Đurađ Kastriot, poznatiji kao Skenderbeg, bio je albanski nacionalni heroj, a mnogi u Albaniji ga smatraju ocem Albanije. Poreklo Skenderbega vodi iz Zete. Njegov otac Jovan, koji je došao u Janjinu kao srpski kefalija, se nazivao princom Epira, a njegova majka Vojislava je imala plemićko poreklo.

Kada je Skenderbegov otac izgubio bitku protiv Bajazita I, Skenderbeg je zajedno sa svojom braćom odveden u Tursku. Tokom boravka u Turskoj dobija ime Skenderbeg i prima islam. Sam Skenderbeg je ipak bio veliki protivnik Otomanskog carstva što ga je dovelo do toga da pokrene borbe protiv Turaka.

Svoj pohod protiv Otomana započinje u Albaniji, a kasnije se priključuje i u borbama u okolini Niša. Zbog borbi protiv Osmanlija glorifikovala ga je i katolička crkva. Istakao se i u drugim borbama, među kojima su i rat sa Venecijom i Mletačkom Republikom.

Nakon opsade Kroje, Skenderbeg oboleva od malarije i umire u 62. godini. Skenderbeg se u dokumentima sreće i pod drugim imenima, a postoje i spisi u kojima je Skenderbeg na srpskoj ćirilici upisan pod imenom Đurađ. Bez obzira na ove činjenice u Albaniji ga smatraju etnički čistim Albancem.

Mehmed paša Sokolović

Bio je poznati vezir u Otomanskom carstvu. Rođen je kao Bajica Nenadić u selu Sokolovići u blizini mesta Rudo. Otac mu se zvao Dimitrije dok ime njegove majke nije poznato. Mehmed paša Sokolović je odveden u Istanbul u ranom detinjstvu od strane janičara tokom danka u krvi.

Mehmed paša je svoju karijeru počeo kao zapovednik carske garde, a završio kao Veliki vezir. Za vreme njegovog života u Otomanskom carstvu su se promenila tri vladara ( sultana ) Sulejman, Selim II i Murat III. U našu istoriju Mehmed paša je ušao kao otomanski vojskovođa koji je učestvovao u osvajanju Beograda.

Upravo ova bitka ga ističe u prvi plan i od tada njegova vojna karijera kreće uzlaznom putanjom. Bio je oženjen ćerkom Selima II, Esmahan sa kojom je dobio sina Ibrahima. Nakon smrti Selima II na presto dolazi njegov sin Murat koji nije imao poverenje u Sokolovića i njegova popularnost počinje da opada.

Ipak, to ga nije sprečilo da do kraja svoga života nosi zvanje Veliki vezir. Sokolović gubi život u atentatu, a sahranjen je pored Ejup džamije u Istanbulu.

Mehmed paša Sokolović je bio poznat kao veliki zadužbinar, a iza sebe je ostavio džamije, crkve i mostove. Most u Višegradu je njegova najpoznatija zadužbina, a pored njega podigao je još tri mosta od kojih su dva u Bosni i Hercegovini, a jedan u Crnoj Gori.

Omer paša Latas

Bio je osmanski paša srpskog porekla iz Vojne Krajine. Rođen je kao Mihajlo u Janjoj Gori koja je tada bila u Austriji. Školovao se u Gospiću i Zadru, gde je završio vojnu školu. Njegov otac je bio niži oficir u austriskoj vojsci. Kada je završio kadetsku školu ( zbog porodičnih problema ) pobegao je u Glamoč, a odatle u Banja Luku.

U Banja Luci, po savetima svog gazde muslimana, prelazi u islam. Posle Banja Luke seli se u Vidin gde radi kao profesor tehničkog crtanja u carigradskoj vojnoj školi iz koje ga unapređuju i šalju u Carigrad. Radio je kao profesor kod prestolonaslednika Abdul – Medžida sina sultana Mahmuda II.

Na području Balkana Omer paša Latas je ostao zapamćen po slamanju otpora bosanskih begova koji su se protivili sultanovim reformama. Za vreme te akcije zatvoreno je više od 1000 aga i begova, a oko 400 njih je poslato za Carigrad. Zbog toga je Omer paša Latas proglašen za najgoreg neprijatelja u Bosni i Hercegovini.

Ahmed paša Hercegović

Rođen kao Stefan Hercegović je bio admiral u Osmanskom carstvu. Potiče iz plemićke porodice Kosača. Njegov otac Stefan Vukčić bio je četvrti guverner Bosne, brat Vladislav poslednji herceg Svetog Save, a sestra Katarina - kraljica Bosne. Detinjstvo je proveo u Zahumlju i Dubrovniku gde je završio osnovnu školu.

Nakon dolaska Turaka u Bosnu i Hercegovinu njegov otac odlučuje da ga pošalje u Istanbul sultanu Mehmedu II. U Istanbulu je naučio turski jezik i primio islam. Služio je tri turska sultana Mehmeda II, Bajazita II i Selima I Jauza. Učestvovao je u mnogim osvajačkim pohodima. Iza sebe je ostavio mnogo zadužbina.

Sahranjen je na svom imanju u blizini Mramornog mora.

Srbija Danas/V.Janković