Cerska bitka, prva srpska pobeda
Cerska bitka predstavlja remek-delo ratne veštine, a kao izuzetan primer prelaska iz strategije odbrane u kontranapad, ona se i danas proučava na najpoznatijim vojnim akademijama uključujući i američki Vest Point.
To je prva saveznička pobeda u Prvom svetskom ratu nad Centralnim silama koju su činile austrougarsko i nemačko carstvo.
Vođena je od 15. do 24. avgusta 1914. godine, a u istoriji se pominje i kao Jadarska bitka jer su se glavne vojne operacije odvijale u slivu reke Jadar.
Uočavajući stratešku važnost planine Cer komadant Druge armije Stepa Stepanović samoinicijativno je odlučio da zauzme njene dominantne kote Trojan i Kosanin grad.
Borbe koje su usledile prerasle su u bitku za kontrolu nekoliko gradića i sela u okolini planine, kao i za kontrolu Šapca. Moral austrougarskih trupa je 19. avgusta opao i hiljade vojnika se povuklo u Austrougarsku, a mnogi su se podavili u Drini bežeći u panici. Srbi su 24. avgusta ušli u Šabac čime se bitka zvanično završila.
Pre Cerske bitke
U zoru 12. avgusta 1914. godine jedinice Pete armije austrougarske Balkanske vojske prešle su Drinu kod Loznice, a jedinice njene Druge armije Savu kod Sremske Mitrovice i Šapca. Neprijatelj je u zauzetim krajevima sejao pustoš i smrt baš u skladu sa naređenjem komandanta Devetog austrougarskog korpusa: „prema tom narodu (srpskom) svaka humanost je izlišna i štetna! Ko u ovom trenutku bude i najmanje milostiv biće najstrožije kažnjen!“
Uveče, 14. avgusta 1914. general Stepa je dobio naredbu Putnika i Mišića da povrati Šabac po svaku cenu, svim raspoloživim sredstvima. Prva armija je postavljena na levu obalu Kolubare, na prostor Ub-Valjevo. Neprijatelj je te noći uporno i neprekidno napadao i polako potiskivao jedinice srpske Treće armije ka Valjevu. I pored hrabre odbrane, povlačenje je bilo neminovno.
Suočena s tim, ujutro 15. avgusta, srpska Vrhovna komanda je izdala naredbe:
Ove odluke bile su istorijske odluke Vrhovne komande. Ona je omogućila da se slabije snage, ali vođene superiornim komandovanjem i obuzete pravednim gnevom zbog napada neprijatelja i groznih zločina koje je počinio, na najbolji način suprotstave mnogo jačim zavojevačima. To je omogućilo da se jedinice upotrebe na najbolji način i da se dovedu do pobede.
K.B