U SREDU PROMOCIJA KNJIGE "GOSPAR MATO GRACIĆ" – Nastanak i nestanak Srba rimokatolika u Dubrovniku
Činjenice o velikom Srbinu koje mnogi nisu znali...
U sredu 8. maja, u Kući Đure Jakšića u Beogradu, sa početkom u 19 časova, biće održana promocija knjige "Gospar Mato Gracić" – Nastanak i nestanak Srba rimokatolika u Dubrovniku, koju su napisali istoričar Saša Nedeljković i pisac i advokat Predrag Savić.
Osim autora, na promociji će govoriti urednici knjige Zdravko Elez i Stana Šehalić, te recezenti dr Jovan Janjić i dr Vojislav Todorović. Odlomke iz knjige čitaće dramski umetnik Gojko Baletić.
Snažne reči Miloša Crnjanskog - U budućnost gledaju i idu svi srećniji narodi!
-Naša knjiga je zasnovana na činjenicama, ali je napisana lakim i pitkim jezikom, kako bi bila zanimljivija i razumljivija što većem broju čitalaca. Njenim pisanjem otrgli smo od zaborava istinsku nacionalnu i intelektualnu gromadu srpskog naroda u Dalmaciji – kaže Predrag Savić.
Dr Mato Gracić (1865-1944) je bio Srbin katolik, potomak ugledne i bogate dubrovačke porodice, kasnije poznati dubrovački i beogradski advokat, industrijalac i dobrotvor. Doktorirao je pravo na Bečkom univerzitetu. U svoje vreme bio je jedan od najuglednijih Dubrovčana. Gotovo čitav radni vek posvetio je jačanju srpskokatoličkog pokreta u Dubrovniku, u to vreme respektabilnog kulturnog i političkog pokreta, izuzetne intelektualne snage, sa prepoznatljivim nacionalnim i kulturnim utemeljenjima.
STOJTE GALIJE CARSKE: Večni stihovi pesnika Milutina Bojića
Bio je prvo suvlasnik a od 1909. godine vlasnik Srpske dubrovačke štamparije, koja je štampala mnogo knjiga od velike važnosti za istoriju i kulturu srpskog naroda, posebno u Dalmaciji. Bio je vlasnik elektonske industrije "Signal" u Beogradu (koja je kasnije promenila ime u EI "Nikola Tesla"), nekoliko hotela i višespratnica u Dubrovniku i Beogradu.
Osnivač je i prvi predsednik Srpskog sokolskog društvlja "Dušan Silni" u Dubrovniku, a bio je glavni finansijer književnih časopisa "Dubrovnik" i "Srpski glas", koji je izlazio u Zadru, kao i Matice srpske u Dubrovniku, Zadruge Srba privrednika u Dubrovniku, Dubrovačkog srpskog pevačkog društva i srpskih političkih stranaka u Hrvatskoj.
Hapšen je posle Sarajevskog atentata, a 1939. godine je bio prisiljen da pred terorom hrvatskih nacionalista napusti svoj grad, nakon čega se nastanio u Beogradu.
Tri godine nakon smrti 1944. godine proglašen je za ratnog zločinca i konfiskovana mu je većina imovine. Po tadašnjoj kumunističkoj praksi, bez krivičnog postupka. Gracićeva "krivica" je bila u tome što se za vreme Drugog svetskog rata četnički vojvoda i intelektualac Dobroslav Jevđović u njegovom hotelu "Pošta" u Dubrovniku sastajao sa svojim saradnicima, pristalicama Jugoslovenske vojske u otadžbini. Da stvar bude apsurdnija, u vreme rata navedeni hotel je, kao zakupac, koristio sasvim drugi čovek – Konstantin Ćurđević.
Viši sud u Beogradu je 23. novembra 2015. doneo rešenje kojim se rehabilituje advokat Mate Gracić. Istim rešenjem utvrđeno je da su odluke Prvog sreskog suda u Beogradu o konfiskaciji njegove imovine, koje su donete 15. novembra i 25. decembra 1947. godine ništavne.
Zahtev za rehabilitaciju podneo je unuk Mate Gracića, poznati dubrovački advokat, koji je zbog progona od strane Tuđmanovog režima morao da napusti Dubrovnik i Hrvatsku. O njegovom i progonu ostalih potomaka čuvenog dubrovačkog industrijalca govorilo se i na suđenjima pred Haškim tribunalom.
PEKIĆ O ČOVEKU: "Stvar nije u tome da postanemo nešto drugo, nego da otkrijemo – šta smo"!
Koliko je dramatična sudbina Mate Gracića i njegovih potomaka dovoljno govori podatak da njegov unuk sada živi u Australiji, gde je dobio politički azil, ali su mu tamošnje vlasti, zbog pretnji ustaške emigracije, savetovale da mu se ime javno ne spominje.
Slučaj ovog čuvenog dubrovačkog gospara je metafora uglavnom malo poznatih ili skoro zaboravljenih, snažnih, često dramatičnih i tragičnih sudbina rimokatoličkih Srba iz Dubrovnika, koji su platili visoku cenu svoje ljubavi prema srpstvu.