ŽENE KOJE SU MENJALE SVET
Nemica dolaskom u Beograd otvorila prvu umetničku školu, promenila ime i otišla na ratište: Srbija će joj biti večno dužna
Period ratnih neizvesnosti započet balkanskim ratovima sa manjim prekidima trajao je do 1920. godine. U ratu svetskih razmera, učestvovali su ne samo vojnici i muškarci, već i civili i žene, znajući da je odgovornost za otpor zajednička, i van profesionalnih i porodičnih okvira. Kada su vojni obveznici i dobrovoljci krenuli u ratove za odbranu svojih domova i srpskog imena, žene su postale temelj odbrane porodice, sela i gradova, pa i same države. Sa izuzetnom hrabrošću i odlučnošću preuzele su odgovornost za funkcionisanje svih segmenata društva.
Na današnji dan rođena je izuzetna umetnica Beta Vukanović (poznata i kao Babette Bachmayer), čija je kreativnost ostavila neizbrisiv trag na umetničkoj sceni Srbije i Jugoslavije u prvim decenijama 20. veka. Njen izvanredan talenat niko ne spori, ali ne možemo i ne smemo zaboraviti ni na njen humanitarni, herojski rad.
Rođena u nemačkom gradu Bambergu, Beta se školovala u Minhenu, gde je završila Umetničko-zanatsku školu 1891. i školu udruženja umetnica kod Ludviga Herteriha 1897. Pohađala je privatnu školu Antona Ažbea 1892-1896 (sa Nadeždom Petrović), i paralelno grafiku kod M. Dasioa 1892. Boravila je u Parizu, gde je pohađala Akademiju Delekliz 1897-1898. godine. U Minhenu je upoznala svog budućeg supruga, slikara Ristu Vukanovića (1873–1918). Nakon venčanja 1989. je uzela ime Beta Vukanović, a par se preselio u Beograd i 1900. godine osnovao Srpsku slikarsku školu. Bračni par je kupio u tom periodu školu Kirila Kutlika i preuzeo vođenje prve Srpske crtačke i slikarske škole. Beta je rukovodila ženskim odeljenjem od 1900. godine.
Beta je brzo savladala ćirilično pismo i lako se prilagodila novoj sredini. Putujući širom Jugoslavije, tražila je inspiraciju u raznolikim predelima i živopisnim modelima koje je prenosila na platno. Njeni radovi obuhvatali su portrete, pejzaže, mrtvu prirodu, kao i orijentalne i folklorne motive. Posebno se istakla u karikaturi, stvarajući impresivan opus od preko 500 karikaturalnih dela, što je čini pionirom umetničke karikature na našim prostorima.
Tokom Balkanskih i Prvog svetskog rata, Beta je volontirala kao bolničarka, posvećujući se humanitarnom radu. Bila je dobrovoljna bolničarka u balkanskim ratovima, a u Prvom svetskom ratu sa povlačenjem vojske iz Beograda, povlači se i ona sa suprugom. Posle kraćeg boravka u Solunu odlazi u Marselj, a potom u Pariz.
Po okončanju rata, vraća se u Srbiju. Bila je profesorka u Umetničkoj školi u Beogradu od 1919. do 1935. godine. Jedan je od osnivača Udruženja likovnih umetnika u Beogradu i Udruženja ratnih slikara i vajara. Za doživotnog počasnog predsednika "Lade" izabrana je 1958. godine, a titulu je dobila u znak priznanja, iz razloga što je bila među prvim članovima ovog udruženja.
Njena odanost srpskom narodu i Beogradu nije prestala ni nakon završetka ratova. To je potvrdila zaveštanjem svog Legata Muzeju grada Beograda, koji danas čuva njenu vrednu kolekciju umetničkih dela, ličnih predmeta, slikarskog pribora, komada stilskog nameštaja, ordenja i diploma.
U Domu vojske u Beogradu trenutno je otvorena izložba "Srpske heroine u Velikom ratu", koja je posvećena njima: majkama, ćerkama, sestrama, suprugama, bakama. Ženama koje su ispraćale i čekale vojnike sa bremenom rata na plećima. Ženama koje su čuvale ognjišta. Ženama koje su lečile rane ratnika i bile uzglavlje umirućima. Ženama mučenicama. Ženama heroinama. Ženama ratnicama.