NA DANAŠNJI DAN: Radivoj Korać, cirkus, Džoni Vajsmiler i još mnogo toga (2. JUN)

Dogodilo se na današnji dan - 2. jun:

1790. U Novom Sadu otvorena prva knjižara

Na današnji dan pre neverovatne 233 godine, otvorena je prva knjižara u Novom Sadu i prva na teritoriji današnje Srbije uopšte. 

Knjižara se nalazila u zgradi "Belog lava", na uglu današnje Zmaj Jovine i Dunavske ulice, a njen osnivač i vlasnik bio je Emanuel Janković, sin Save Jankovića, koji je u svojoj kući imao impozantnu bibiloteku prepunu što crkvenih, što stranih knjiga, pa je kroz nju kod Emanuela i bila usađena ljubav prema knjizi.

Janković je u Novi Sad knjige donosio iz Praga, koje su bile štampane na nemačkom i francuskom jeziku, a među njima bila su dela svih najvećih svetskih pisaca. Ova knjižara predstavljala je svojevrsnu sponu Novoga Sada sa evropskim književnim standardima i centrima kulture devetnaestog veka, predstavljajući tako jedno od najvećih kulturnih dobara grada tog vremena.

U svojoj novosadskoj štampariji, Janković će takođe štampati i kataloge knjiga, prve kataloge te vrste kod Srba.

Emanuel je preminuo 23. septembra 1791. godine u Subotici, u 33. godini života. Knjižaru i štampariju nasledio je i nastavio da vodi njegov bliski rođak Jovan Janković

1835. Počela prva američka turneja cirkusa F.T. Barnuma

Pre pojave Fineasa Tejlora Barnuma, zabavni programi su se često sastojali od lokalnih izvođača, putujućih trupa i manjih predstava, uvek na lokalnom i amaterskom nivou i nisu imali ni naznaku nacionalne ili internacionalne reputacije. F.T. Barnum je bio šoumen neobičnog talenta i vizionar koji je revolucionarizovao svet zabave.

Rođen 1810. godine, Barnum je postao poznat po svojim prevarantskim trikovima i sposobnosti da privuče pažnju javnosti. Bio je maštovit i neustrašiv, koristeći svoju sposobnost marketinškog i promocijskog nadmudrivanja da bi izgradio svoju karijeru.

Barnum je osnovao svoj prvi cirkus na današnji dan, 2. juna 1835. godine, započevši turneju po Sjedinjenim Američkim Državama. Njegov cirkus je pružao širok spektar atrakcija, uključujući žive životinje, akrobate, žonglere, čarobnjake i ljude sa neobičnim sposobnostima. Njegove predstave su bile spektakularne i nezaboravne, privlačeći publiku iz svih slojeva društva.

Takođe, Barnum je bio poznat po organizaciji "freak show-a" ili "šoua nakaza" kao deo svojih zabavnih programa. U tim šouovima su se prikazivali pojedinci sa fizičkim anomalijama, medicinskim stanjima ili retkim, nesvakidašnjim sposobnostima. Barnum je koristio ove atrakcije da bi privukao pažnju publike i stvorio senzaciju.

Samo organizovanje cirkusa i velike američke turneje bio je događaj od izuzetnog značaja. Ovo je označilo početak jedne nove ere u svetu zabave. Barnum je postavio temelje za moderni cirkus kao spektakularnu industriju i uticao na razvoj zabavnog i šoubiznisa uopšte. Njegov uticaj i nasleđe se osećaju i danas, a njegove inovacije su otvorile vrata za mnoge kasnije ikone zabave. Fineas Tejlor Barnum će ostati upamćen kao jedan od najvećih šoumena u istoriji, čiji je doprinos ostavio trajan pečat u svetu zabave.

1904. Rođen Džoni Vajsmiler

Džoni Vajsmiler je bio američki filmski glumac i plivač, poznat po svojoj ulozi Tarzana. Rođen je kao Peter Johan Vajsmiler 2. juna 1904. godine u Frajdorfu blizu Temišvara, u tadašnjoj Austrougarskoj.

Vajsmiler je bio izuzetno talentovan sportista i stekao je popularnost kao plivač još tokom srednjoškolskih dana. Njegova strast prema plivanju i izuzetna posvećenost otvoriće mu vrata ka impozantnoj sportskoj, ali i glumačkoj karijeri. Vajsmiler je postao trostruki olimpijski šampion u plivanju na igrama u Parizu 1924. godine, osvojivši zlata na trkama od 100, 400 i štafeta 4x200 metara slobodnim stilom. Posle ovoga, usledile su igre u Amsterdamu 1928. godine, gde je osvojio još dva zlata - na 100 i štafeta 4x200 metara slobodnim stilom.

Nakon toga, okrenuo se filmskoj karijeri, a njegova prva važnija uloga, a ispostaviće se uloga koja mu je obeležila filmsku karijeru, bila je uloga Tarzana u filmu "Tarzan, gospodar džungle" iz 1932. godine. Njegova fizička snaga, vitka figura i egzotičan izgled činili su ga savršenim izborom za ovu ulogu. Film je postigao ogroman uspeh i pokrenuo Vajsmilerovu glumačku karijeru.

Džoni Vajsmiler je postao jedan od najpoznatijih glumaca svog vremena zahvaljujući ulozi Tarzana, gde je glavnog junaka tumačio u ukupno 12 filmova tokom 30-ih i 40-ih godina dvadesetog veka. Nakon sage o Tarzanu, njegova sledeća velika uloga bila je uloga u filmskom i televizijskom serijalu Džangl Džim, gde će naslovnog junaka tumačiti u 16 filmova i 26 epizoda tv serije.

Sama uloga Tarzana biće izuzetno popularna i u komunističkoj Jugoslaviji, pa će joj u filmu "Tito i ja" biti posveđen omaleni omaž, gde će glavni junak Zoran biti ogroman fan Džonija Vajsmilera u ulozi Tarzana, a u jednom trenutku će čak izjaviti da tu ulogu voli više od samog druga Tita.

20. januara 1984. godine, u Akapulku, Meksiko, prestalo je da kuca srce velikog Džonija Vajsmilera. Umro je od posledica edema pluća. Za života se ženio pet puta, a iz tih brakova imao troje dece. Na njegovoj sahrani, dok su spuštali njegov sanduk u grob, biće glasno sa razglasa pušten njegov legendarni poklič Tarzana, a biće mu i odata počast paljbom iz 21 puške. Džoni Vajsmiler će zauvek živeti u srcima svojih obožavalaca kao neustrašivi i nezaboravni Tarzan.

1935. Bejb Rut se penzionisao od profesionalnog bejzbola

Džodž Herman „Bejb” Rut mlađi, poznat i kao "The Sultan of Swat" ili "Bambino", bio je jedan od najlegendarnijih i najutjecajnijih igrača u istorijii bejzbola. Rođen 6. februara 1895. godine, Rut je ostavio neizbrisiv trag u svetu bejzbola i postao jedna od najvećih ikona američkog sporta.

Tokom svoje 22-godišnje karijere, igrao je za Boston Red Sokse i Njujork Jenkise, a u timu Jenkisa će biti ključna figura za osvajanje čak sedam naslova prvaka MLB lige. Bio je poznat je po neverovatnoj moći svojih udaraca i sposobnosti za postizanje houm ranova. Rut je oborio nekoliko rekorda, uključujući rekord za najviše houm ranova u jednoj sezoni.

Na današnji dan 1935. godine Bejb Rut je odlučio da se povuče iz profesionalnog igranja bejzbola. Nakon igračke karijere, Rut je ostao prisutan u bejzbolu kao trener i mentor. Njegova strast prema sportu nikad nije izblijedjela, a svoje znanje prenosio je na mlade igrače. Rut je ostao ikona i inspiracija za mnoge buduće generacije bejzbola.

29. januara 1936. godine, izabran je za ulazak u Kuću slavnih bejzbola i time postao deo prve klase igrača koja je ušla u ovu kuću slavnih.

Bejb Rut preminuo je 16. avgusta 1948. godine u snu, od posledica zloćudnog tumora. Imao je samo 53 godine. Njegovo zdravlje poslednjih dana bilo je sve gore, a jedVa je mogao da govori, budući da se tumor nalazio na prelazu između glave i vrata.

Tokom njegovih poslednjih dana, hiljade stanovnika Njujorka i fanova bejzbola iz cele Amerike, uključujući mnogo dece, bdelo je ispred bolnice u kojoj je ležao. Nakon njegove smrti, njegovo telo u otvorenom kovčegu bilo je izlođeno u zidinama Jenki stadiona, gde je ostalo dva dana. Procenjuje se da je oko 77.000 ljudi za ta dva dana prošlo pored njegovog kovčega.

1953. Krunisana Elizabeta II

Krunisanje sada pokojne kraljice Elizabete II je bio jedan od najvažnijih trenutaka u istoriji Britanije i dogodilo se na današnji dan pre ravno 70 godina u Vestminsterskoj opatiji u Londonu.

Ovog sudbonosnog dana, hiljade ljudi se okupilo duž rute kojom je kraljica putovala do opatije. Bio je to veličanstven prizor, svi su želeli da budu deo istorijskog trenutka kada je mlada Elizabeta postala kraljica.

Kada je konačno stigla u Vestminstersku opatiju, Elizabeta II je bila obučena u raskošnu krunidbenu haljinu i nosila je slavnu krunu Svetog Edvarda, simbol monarhije i autoriteta. Svečanost je bila vođena tradicionalnim protokolom, a krunisanje je izvršio nadbiskup iz Kantorbere. Nakon što joj je stavljena kruna na glavu, kraljica je uzdigla desnicu i položila zakletvu pred prisutnim vladarima i visokim zvaničnicima.

Posle krunisanja, kraljica Elizabeta II se vratila u Bakingemsku palatu, gde je sa suprugom, princem Filipom vojvodom od Edinburga, izišla na balkon da se obrati okupljenim građanima, koji su fanatično uzvikivali njeno ime.

Od krunisanja 1953. godine, Elizabeta II je postala najduže služeći britanski monarh u istoriji, a njena vladavina biće okončana njenom smrću 8. septembra 2022. godine. Imala je 96 godina, a na britanskom tronu provela je neverovatnih 69 godina.

1969. Poginuo Radivoj Korać

Radivoj Korać, poznat i kao Žućko, zbog svoje riđe kose, bio je jedan od najboljih jugoslovenskih i srpskih košarkaša svih vremena. Rođen je 5. novembra 1938. godine u Somboru, u tadašnjoj Kraljevini Jugoslaviji, a iza sebe je ostavio neverovatno zaveštanje.

Korać je bio poznat po svojim izvanrednim košarkaškim sposobnostima i talentu. Ipak, on će verovatno ostati upamćen najviše po svojoj preciznosti i neljudskom taletnu za postizanje koševa, a pored toga, njegova atletska građa, brzina i skočnost omogućavali su mu da dominira na terenu.

Tokom najvećeg dela svoje karijere, Korać je bio član košarkaškog kluba OKK Beograd, a kasnije je igrao u Liježu u Belgiji i u Padovi u Italiji. Bio je ključni igrač jugoslovenske košarkaške reprezentacije i sa njom je osvojio dve srebrne medalje na Evropskim prvenstvima (1961, 1965), dve na Svetskim prvenstvima (1963, 1967) i jednu na Olimpijskim igrama 1968., kao i bronzanu medalju na Evropskom prvenstvu 1963, a osvojio je pored toga i četiri prvenstva Jugoslavije.

Jedan od najzapaženijih trenutaka u Koraćevom košarkaškom putu bila je utakmica u kojoj je postigao neverovatnih 99 poena, što je i danas jedan od najvećih individualnih postignuća u istoriji profesionalne košarke. Legendarni Vilt Čemberlejn postigao je u dresu Filadelfija Seventisiksersa 100 poena, a Korać je postigao samo poen manje.

Nažalost, njegova karijera i život su prekinuti prerano, kao posledica stravične saobraćajne nezgode koja se desila baš na današnji dan 1969. godine blizu Sarajeva, kada je Žućko imao samo 30 godina. Njegova prerana smrt šokiraće sve u Jugoslaviji, a sutradan, 3. juna, Koraćev kovčeg će ka Beogradu ispratiti dva kilometara duga kolona Sarajlija. U Beogradu će biti sahranjen sa najvišim počastima i biće prvi sportista koji je sahranjen u Aleji zasluđnih građana na Novom groblju.

Ipak, Koraćeva zaostavština u svetu košarke ostala je neizbrisiva. Posthumno je uveden u Košarkašku Kuću slavnih u Springfildu, a njegovo ime nosi i najprestižniji košarkaški turnir u Srbiji - "Memorijalni turnir Radivoja Koraća", čiji pehar nosi ime "Žućkova levica".

1989. Premijera filma "Društvo mrtvih pesnika"

"Dead Poets Society", reditelja Pitera Vira, premijerno je prikazan u Americi na današnji dan 1989. godine. Ova izuzetna drama odmah je osvojila srca publike i postala vanvremenski klasik savremene kinematografije i dobitnik Oskara za najbolji scenario.

Radnja filma smeštena je u konzervativnu elitnu školu za dečake, Velton Akademiju, tokom pedesetih godina prošloga veka. U središtu priče je novi, nekonvencionalni profesor engleskog jezika, Džon Kiting, čiju ulogu tumači izvanredni Robin Vilijams.

Kroz inspirativne metode nastave, profesor Kiting uvodi učenike u svet poezije i umetnosti. On ih podstiče da se suoče s vlastitim strahovima, da sanjaju i sledite svoje snove, te da otkriju svoje pravo ja i žive život punim plućima, ovime odbacujući norme sistema u kom su do tog trenutka bili odgajani i vaspitani.

Film se bavi temama poput slobode izražavanja, konformizma, pritiska tradicije i važnosti individualnosti. Učenici se bore između očekivanja svojih roditelja, školskog sistema i želje da pronađu svoj put u životu. "Društvo mrtvih pesnika" ističe snagu umetnosti, poezije i međuljudskih odnosa. Učenici u školi formiraju tajno udruženje pod nazivom "Društvo mrtvih pesnika", gde se okupljaju da zajedno otkrivaju lepotu reči, iskazuju svoje misli i sanjaju o boljem svetu.

Film kulminira emotivnom završnicom koja doseže do najdubljih kutova ljudske duše. Učenici, inspirisani profesorom Kitingom, donose hrabre odluke koje će promeniti njihove živote zauvek. Njihova individualnost i hrabrost izazivaju talas promena u školi i postavljaju pitanje o vrednosti obrazovanja i ličnog integriteta. "Dead Poets Society" je postao kultni film i ostaje kao snažan podsetnik na važnost umetnosti, nezavisnog mišljenja i otkrivanja sopstvenog puta. Film nije samo obeležio jednu generaciju, već je postao idealni primer vaspitača mladog uma i vanvremenski učitelj života.

2008. Umro Bo Didli

Jedna od ključnih figura u muzičkoj tranziciji sa bluza na rokenrol bio je niko drugi do Bo Didli. Rođen je kao Elas Ota Bejts Makdeniel 30. decembra 1928. godine, u Makombu u saveznij državi Misisipi, a pod svojim umetničkim imenom Bo Didli postao je ikona rokenrola i jedan od pionira ovog žanra. Njegova muzika je obeležena karakterističnim ritmičkim obrascima i izražajnim gitarskim rifovima.

Bo Didli je svojom inovativnom i energičnom muzikom promenio muzičku scenu, a bio je poznat po svom jedinstvenom stilu sviranja gitare, koji je uključivao karakterističan ritam poznat kao "Bo Didli bit". Ovaj ritam, koji se sastojao od ponavljajućeg bas ritma i upečatljive gitarske figure, postao je prepoznatljiv za njegovu muziku i ostavio je trajni uticaj na mnoge muzičare, među kojima se izdvajaju Čak Beri i Kit Ričards.

Tokom svoje duge karijere, Bo Didli je stvorio brojne hitove, koji su postali klasici rokenrola. Pesme poput "Bo Diddley", "Who Do You Love?", "I'm a Man" i "Before You Accuse Me" postale su prepoznatljivi simboli njegovog stvaralaštva, a njegov glas, kombinovan sa moćnim zvukom gitare, donosio je neodoljivu energiju i strast u svaku izvedbu.

Za svoje zasluge u muzičkom svetu, Bo je dobio mnoga priznanja, među kojima se izdvaja uvođenje u Rokenrol kuću slavnih 1987. godine, gde je uveden kao jedan od pionira rokenrola. Njegova energija i originalnost i danas inspirišu muzičare širom sveta, a pored rokenrola, njegov uticaj bio je prisutan i u žanrovima kao što su bluz, fank, pank i mnogi drugi, koji će doći kao direktni potomci rokenrola.

Bo Didli je bio ne samo muzička legenda, već i simbol inovacije i hrabrosti u muzici. Njegov doprinos rokenrolu ostaje neizbrisiv, a njegova muzika nastavlja da nadahnjuje i donosi radost slušaocima širom sveta. Preminuo 2. juna 2008. godine zbog srčanih problema u svojoj 79. godini, ostavljajući za sobom bogatu muzičku zaostavštinu koja i danas živi i inspiriše.