Ona se borila za prava žena pre više od 120 godina: Ovo je priča o Dragi Gavrilović iz Srpske Crnje

Na pomen Srpske Crnje, malog vojvođanskog sela, većina se odmah seti boema velikog srca Đure Jakšića koji je tu rođen. Međutim, postoji još jedno veliko ime upisano u svet književnosti, koje je ponos ovog kraja.

Sudar svih religija sveta u srcu Vojvodine: Ovo je versko bogatstvo Vrbasa (FOTO)

Krste se sa tri prsta, ali gledaju ka Vatikanu: U srcu Vojvodine grkokatolici čuvaju svoju tradiciju

Draga ili Draginja Karolina Gavrilović je bila srpska književnica, pedagog i prevodilac. Rođena je u Srpskoj Crnji, 14. marta 1854. u uglednoj trgovačkoj porodici, od majke Milke i oca Milana, kao najstarije od osmoro dece.

Govorila je srpski, mađarski i nemački jezik, stekla solidno muzičko i književno obrazovanje i bila upoznata sa književnim dešavanjima.

Kao odlična učenica je završila četvorogodišnju osnovnu školu 1865. u Novom Sadu, posle čega se vratila u rodno mesto i posvetila se kućnim poslovima, kao što su to nalagali tadašnji običaji.

Od 1888 do 1911. je radila kao učiteljica u Srpskoj Crnji, a jedno kraće vreme u Zaječaru. Učestvovala je u omladinskom pokretu i radila je na prosvećivanju seoskih žena. Prema svedočanstvima ljudi iz Srpske Crnje, koji su je poznavali, bila je prava narodna učiteljica.

Književnošću je počela da se bavi odmah po završetku školovanja. Pisala je pesme, pripovetke, humoreske, priče i romane, prevodila tekstove sa nemačkog i mađarskog jezika.

Spoj katoličanstva i pravoslavlja: Ovo je priča o nemerljivom verskom bogatstvu Nove Crnje (FOTO)

Njena prva pesma, o smrti Đure Jakšića je objavljena u novosadskom „Javoru”. U istom časopisu je objavila i prve pripovetke, u obliku feljtona u 11 nastavaka. U kikindskom časopisu „Sadašnjost” je objavljivala značajne polemičke tekstove i književne radove, posebno pripovetke „Misli u pozorištu”, „Nedelja pred izbor kmetova na selu” i „Slike iz života".

Njeni radovi su objavljeni i u listovima „Starmali”, „Neven”, „Novi Trebević”, „Orao”, „Bosanska vila”, kao i „Hacfelder Zeitung” na nemačkom.

U njena obimnija dela spadaju pripovetke „Iz učiteljskog života” (1884) i „Dvojački roman” (1889), koji su izlazili u nastavcima. „Dvojački roman” obiluje autobiografskim elementima. Roman je izašao u časopisu „Javor”, pošto su ga prethodno urednici „Sadašnjosti” odbili, jer su ga smatrali preobimnim. Zbog „Devojačkog romana” Draga se smatra prvim ženskim srpskim romanopiscem. Prema spisku pronađenom u njenoj zaostavštini, koji je sama načinila, objavila je ukupno trinaest pripovedaka, nekoliko članaka i nekoliko dečjih pesama, dok su neobjavljeni i zasad izgubljeni, ostali rukopisi „Seoskog romana”, kao i nekoliko pripovedaka i članaka na srpskom i nemačkom jeziku.

Od zbirki predmeta do originalnih rukopisa pesama i priča: Ovde se čuva blago Đure Jakšića (FOTO)

Često je svoje radove objavljivala pod pseudonimom ili se potpisavala kao „jedna učiteljica”, „jedna narodna učiteljica” ili „tvoja iskrena drugarica”. Najčešće je pisala o položaju i životu žena, a njene glavne junakinje većinom su bile učiteljice, književnice, glumice, pametne i buntovne devojke ili starije neudate žene. Njena neskriveno feministička, odnosno humanistička proza je kritikovala patrijarhalan model društva i ulogu žene u društvu i suočavala čitaoce sa mitovima o odnosu srpskog društva prema ženama.

Zagovarala je promenu patrijahalnog modela društva jer proizvodi teror u porodici, braku, školstvu, sveštenstvu književnosti i kulturi uopšte. Smatrala je da kritika društva doprinosi njegovom napredovanju, ali nije naišla na podršku. Godine 1900. godine, u listu „Sadšnjost” je objavila svoj poslednji tekst, koji nije potpisala. Tom prilikom je objasnila da će prestati da objavljuje svoje radove zbog nedostatka poštovanja i uvreda koje je doživela.

OD ŠKEMBIJADE DO NOĆI VINA: Ovo je priča o festivalima u Žablju

Nikada se nije udala i nije imala dece. Bila je krhkog zdravlja, od 1893. je bolovala od tuberkuloze. Kako je zbog bolesti, od 1909. često odsustvovala sa posla, penzionisana je.

Umrla je u rodnom mestu i tamo je sahranjena, u porodičnoj grobnici, a u čast ove velike književnice, danas jedna ulica u Srpskoj Crnji nosi njeno ime.

Njena dela za života su se pojavljivala isključivo u periodici, nisu štampana u obliku zasebnih knjiga, sve do 1990. kada su objavljena njena "Sabrana dela", u dve knjige.